SİGARADA FİYAT ARTTI, TİRYAKİLER TÜTÜN VE KAÇAK SİGARAYA YÖNELDİ

Son zamanlarda sigaraya yapılan zamlar, yasal olmamasına rağmen açık tütüne ve bandrolsüz sigaraya talebin artmasına neden oldu.

Türkiye’de hükümetin vergi oranlarını yükseltmesi sonucu son bir yılda bandrollü sigaranın fiyatı yüzde 41 oranında arttı. En pahalı sigaranın fiyatı 24,50, en ucuz sigara fiyatı ise 21,50 Liraya yükseldi. Sigaraya art arda gelen zamlar tiryakileri yeni yöntemler aramaya yöneltti.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 15 yaş üstü nüfusunun yüzde 27,6’sının sigara kullandığı Türkiye’de, pahalanan sigara fiyatlarından en az etkilenmenin yollarının başında, açık tütün satıcılarından alınan kıyılmış tütün yada kaçak sigara almak geliyor. Açık tütün kilogram fiyatı 70 ile 250 lira arasında değişirken, genellikle Orta Doğu ülkelerinden Türkiye’ye sokulan bandrolsüz sigaranın paketi 6 ile 9 lira arasında satılıyor.

Satışı kanunen yasak ancak göz yumuluyor
Önceki yıl kanunla yasaklanmasına rağmen sokak aralarında açık tütün satıcılarını yaygın olarak görmek mümkün. Tütün dükkanlarında kıyılmış tütünün yanı sıra sigara kağıdı, filtre, tabaka ve nargile tütünü de satılıyor. Açık tütünü sarmak ve sigaraya dönüştürmek ise oldukça basit. Tütün tiryakileri bu işi ellerinde sararak ya da tek sarım yapabilen tütün şarjörü kullanarak yapıyorlar. Dükkanlarda satılan açık sigaralar ise ya küçük makinelerle ya da paket başı ücret ödenerek ev kadınlarına yaptırılıyor.

Bandrolsüz sigara ve kaçak tütünle mücadele, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun Hükümleri çerçevesinde yapılmasına rağmen güvenlik güçleri açık tütün satıcılarının faaliyetlerine göz yumuyor. Bu dükkanlar genellikle, yasal bandrolü olmayan tütünleri satmanın cezai yaptırımları nedeniyle iş yeri açma ruhsatını "hediyelik eşya, zücaciye işletmesi" gibi iş kolları üzerinden ruhsat ve vergi levhası çıkararak açıyor. Belediye zabıtaları denetimlerinde "işletmenin beyanatı dışında faaliyet göstermek" tutanağı tutmakla kalıyor.

"Bir paket sigara fiyatına, 1 haftalık tütün alınıyor"

Adana’da 15 yıldır tütün ticareti yapan Abdulkadir Genç, sigara zamlarının açık tütün piyasasını canlandırdığını söylüyor. Açık tütün bandrollü sigaralara kıyasla oldukça ekonomik olduğunu söyleyen Genç, “Günde bir paket sigara kullanan kişi sigaraya verdiği parayla bir en az bir hafta - 10 günlük sigara ihtiyacını karşılayacak kadar kıyılmış tütün alabiliyor. Son zamanlardan sonra, orta gelir düzeyine sahip kişilerin de açık tütüne yöneldiğini görüyoruz. Günde bir paketten fazla sigara içen ya da 3 - 4 paket sigara tüketen bir aile için bandrollü sigaraya ödenen para neredeyse asgari ücrete yaklaşıyor. Bu durum kaçak sigara ve açık tütüne yönelmeye neden oluyor.” diye konuşuyor.

Genç, açık tütün satan tütün satıcısı esnaflar vergi vermeye razı olduklarını ancak yasal düzenlemelerin buna uygun olmadığını sözlerine ekliyor.

"Tütün çiftçisi yoksullaştı, 25 liraya sattığımız ürünü 8-9 liraya satıyoruz"
Türkiye’nin tütün tarımının yapıldığı yerlerden Hatay’ın Yayladağı ilçesinde 50 yıldır tütün üreticiliği yaparak geçimini sağlayan Mehmet Keleş, hükümetin tütün ekimini sınırlandırmasından ve yaprak tütün fiyatlarının düşmesinden şikayetçi.

Tütün ekimine getirilen kota ile devletin de çiftçinin de zarar ettiğini belirten çiftçi Mehmet Keleş şu ifadeleri kullanıyor:

“Önceki yıllarda tütün üreterek iyi para kazanıyorduk. Şimdi tütün ekim alanları kısıtlandı, devlet çiftçiden tütün almayı bıraktı. Yabancı tütünün ülkeye girmesiyle yerli tütün fiyatları düştü ve devletimiz kaybetti tütün çiftçisi yoksullaştı. Kilogramını 25 liraya sattığımız tütünü 8-9 liraya satıyoruz. Yabancı tüccarlar geliyor büyük zahmetle ürettiğimiz tütünü alıp gidiyor. Elimize geçen para da masrafları düştükten sonra bir işe yaramıyor.”