Η Πλατεία Αριστοτέλους Θεσσαλονίκης, εκλεκτικιστικού ρυθμού µε στοιχεία βυζαντινίζουσας μορφολογίας

Η πλατεία Αριστοτέλους, στο κέντρο της πόλης, στη λεωφόρο Νίκης, είναι ένα τοπόσημο- σύμβολο της Θεσσαλονίκης, τόσο λόγω της θέσης της όσο και λόγω των γεγονότων με τα οποία έχει συνδεθεί και του ρόλου της.
Οι χαρακτηριστικές στοές της πρώην «Λεωφόρου των εθνών», τα αποικιακά, αραβικά πρότυπα που θυμίζουν τη Rue de Rivoli του Παρισιού, δημιουργούν ένα σύνολο πλατείας και δρόμου που αποτελεί το πιο σημαντικό κτηριακό συγκρότημα του 20ου αι. για τη Θεσσαλονίκη.
Η ιστορία της αρχίζει μετά την πυρκαγιά του 1917. Η ανοικοδόμηση της πόλης ανατέθηκε στη «Διεθνή Επιτροπή Νέου Σχεδίου Θεσσαλονίκης» της οποίας επικεφαλής ήταν ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ερνέστ Εμπράρ (Hebrard).
Ο Εμπράρ οραματίστηκε έναν μνημειακό άξονα που θα ξεκινούσε από το νότιο τμήμα της πλατείας, μπροστά στη θάλασσα και θα έφτανε μέχρι την πλατεία Βενιζέλου και τη Ρωμαϊκή Αγορά.
Εμπνεύστηκε από τη δυτική αρχιτεκτονική, τα ευρωπαϊκά, αποικιακά, αραβικά και νεοβυζαντινά πρότυπα, προκειμένου να τονίσει τη σχέση της πόλης με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Επιπλέον, στο κέντρο της πλατείας θα τοποθετούνταν και ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ωστόσο τα πρώτα σχέδια του Εμπράρ το 1918 για την πλατεία Αριστοτέλους απλοποιήθηκαν σημαντικά. Αντί του αρχικών περίτεχνα σχεδιασμένων προσόψεων, οι τελικές προσόψεις που χτίστηκαν κατά τη δεκαετία του 1950, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας εκείνης της περιόδου, ήταν πολύ πιο απλές.
Το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα Palace» και απέναντί του, το «Ολύμπιον», τα «δίδυμα» και σίγουρα πιο αναγνωρίσιμα κτήρια της πλατείας χτίστηκαν τις δεκαετίες ’50 και ’60 αντίστοιχα. Πολλά άλλα κτήρια γύρω από την κεντρική πλατεία στο πέρασμα του χρόνου υπέστησαν ζημιές και έχουν ανακαινιστεί.
Σήμερα στην πλατεία βρίσκονται βιβλιοπωλεία, αρκετοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, δημόσιες υπηρεσίες, πολλά εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, μπαρ, τράπεζες, κοσμηματοπωλεία. Στο κέντρο της δεσπόζει το άγαλμα του μεγάλου αρχαίου φιλοσόφου Αριστοτέλη, ενώ στο βόρειο τμήμα της πλατείας υπάρχει το άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η πλατεία στάθηκε η γέφυρα μεταξύ του αρχιτεκτονικού παρελθόντος και του σύγχρονου προσώπου της πόλης, μεταξύ του χθες και του σήμερα. Καμάρες, στοές και κιονοστοιχίες στολίζουν τα ιστορικά κτήρια -έργα τέχνης της πλατείας Αριστοτέλους.
Τα κτήρια του άξονα της Αριστοτέλους χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα ήδη από τη δεκαετία του ‘80. Ειδικότερα η όψη του κτηρίου επί της οδού Αριστοτέλους 9, ιδιοκτησίας Μονής Σίµωνος Πέτρας, που σήμερα στεγάζει το ξενοδοχείο “Ηλέκτρα Palace”, χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία.
Όλα τα κτήρια (συνολικά 12) του άξονα της Αριστοτέλους, χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα ως προς την αρχική τους µορφή, µαζί µε τις τυχόν µεταγενέστερες προσθήκες που ήταν εναρμονισμένες µε την αρχική µορφή των κτηρίων.
Το έτος 2000 η πλατεία Αριστοτέλους χαρακτηρίστηκε ως "ιστορικός τόπος" που χρειάζεται ειδική προστασία, διότι πρόκειται για ιδιαίτερα αξιόλογο κτηριακό συγκρότημα εκλεκτικιστικού ρυθμού µε στοιχεία “βυζαντινίζουσας” μορφολογίας, που ταυτίζεται µε τη µνήµη της πόλης.
Με την ίδια Απόφαση, χαρακτηρίστηκαν ως έργα τέχνης τα µέτωπα (όψεις) των δώδεκα κτηρίων της πλατείας Αριστοτέλους, στο τμήμα του άξονα της οδού από τη θάλασσα έως την οδό Τσιµισκή.