Portulaca oleracea ή Ανδράχνη η ολησθηρίς ή Πορτουλάκη η λαχανώδης (γλιστρίδα ή αντράκλα)

Η Portulaca oleracea είναι μια ετήσια, σαρκώδης πόα, με βλεννώδη χυμό, με λείους κοκκινωπούς βλαστούς, πολύκλαδους που έρπουν και με ύψος που φτάνει μέχρι τα 40 εκ. Έχει ευρεία κατανομή σε όλη την περιοχή της Μεσογείου και την Ελλάδα. Θα την συναντήσουμε ελεύθερη, σε περιοχές κοντά στη θάλασσα, σε χωράφια, λαχανόκηπους αλλά και περιοχές μέχρι 1000 μ. υψόμετρο. Τρώγεται ωμή, ως συνοδευτικό σε σαλάτες ή μεγειρεμένο, με σούπες, κρέατα ή ψάρια. Είναι γνωστή με διάφορα κοινά ονόματα, όπως: γλυστρίδα, αντράκλα, αντραχλίδα, σκλιμίτσα, τρευλό, χοιροβότανο. Στην αγγλική βιβλιογραφία θα τη συναντήσουμε ως duckweed, hogweed. Ανήκει στην οικογένεια Portulacaceae (Πορτουλακοειδή).
Τα φύλλα του Portulaca oleracea είναι σαρκώδη, γυαλιστερά, σκούρο-πράσινα, ωοειδή, αντίθετα και τα ανώτερα κατ’ εναλλαγή, συγκεντρωμένα στις αρθρώσεις ή τα άκρα του στελέχους.
Τα κίτρινα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, με
πέντε πέταλα και πλάτος ως 6 χιλ.
Φύονται στις κορυφές των βλαστών και παραμένουν ανοικτά και ζωντανά, στο κέντρο της συστάδας για λίγες μόνο ώρες, τα ηλιόλουστα πρωινά. Ανθίζει σε όλη σχεδόν τη διάρκεια ανάπτυξης του, από τον Ιούνιο μέχρι και τον Νοέμβριο. Ο καρπός είναι πράσινη κάψα που περιέχει πολλούς μικρούς μαύρους σπόρους.
Πολλές φορές καθίσταται ενοχλητικό στους λαχανόκηπους λόγω της αφθονίας του, όπου η εκρίζωσή του θα πρέπει να γίνει πριν ανθίσει και βγάλει τους σπόρους. Επίσης ένα είδος αντράκλας καλλιεργείται ιδιαίτερα ως καλλωπιστικό φυτό επειδή παράγει άνθη όλο το καλοκαίρι. Σημειώνεται επίσης ότι στην Ινδία είδος αντράκλας χρησιμοποιείται για επούλωση επίπονων πληγών. Σαν θεραπευτικό βότανο βρίσκει εφαρμογή στη παραδοσιακή ιατρική. θεωρείται κατάλληλο καθαρτικό του αίματος, καθώς επίσης και διουρητικό.
Στην αρχαιότητα, οι θεραπευτικές του ιδιότητες θεωρήθηκαν τόσο αξιόπιστες που ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος συμβούλευε να φοράνε το φυτό ως φυλαχτό για να αποβάλει κάθε κακό (Φυσική Ιστορία, 20.210).
Θεωρείται αρκετά θρεπτικό επειδή είναι ασυνήθιστα υψηλό σε λιπαρά οξέα ωμέγα-3 (που βρίσκονται κυρίως σε σπόρους ψαριών και λιναριού) και περιέχει σημαντικές ποσότητες βιταμινών Α και C, καθώς και ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο και κάλιο και αντιοξειδωτικά. Περιέχει επίσης υψηλές ποσότητες οξαλικών (όπως και το σπανάκι), οπότε δεν πρέπει να καταναλώνεται υπερβολικά από εκείνους που είναι ευαίσθητοι στο σχηματισμό λίθων στα νεφρά. Μερικές φορές χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή και δίνεται στα πουλερικά για να μειώσει τη χοληστερόλη των αυγών. Χρησιμοποιείται επίσης παραδοσιακά ως αλοιφή για εγκαύματα.
Στη λαϊκή θυμοσοφία, η κατανάλωση της
Portulaca oleracea επιφέρει ευφράδεια και ταχύτητα λόγου. Για το λόγο αυτό σε πολλά μέρη της Ελλάδας αν κάποιος μιλά γρήγορα και συνέχεια, οι συνομιλητές του τον παρατηρούν με την ερωτηματική φράση: "γλυστρίδα έφαγες;"