Πειραιάς: Μια πόλη προσφύγων/Piraeus: a city of refugees

Το βίντεο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών "Ψηφιακός Πολιτισμός, Έξυπνες Πόλεις, ΙοΤ και Προηγμένες Ψηφιακές Τεχνολογίες" του Πανεπιστημίου Πειραιά.

Ο Αύγουστος του 1922 και η καταστροφή της Σμύρνης, αποτέλεσε την ημερομηνία ορόσημο, για τον ξεριζωμό εκατομμυρίων Ελλήνων και την επιστροφή τους στην Ελλάδα. Ένας εκ των βασικών τόπων υποδοχής για μόνιμη ή προσωρινή εγκατάσταση, ο Πειραιάς και το λιμάνι του. Προσφυγικές συνοικίες κατέκλυσαν τις παρυφές του, με τρεις πιο σημαίνουσες εστίες, Νέα Καλλίπολη και Χατζηκυριάκειο από τη μια, Τουρκολίμανο από την άλλη, γνωστό σήμερα ως Μικρολίμανο.
Αρχικά δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα ψαροχώρι με λίγες κατοικίες με κύρια ασχολία την αλιεία και με διάσπαρτες ψαροταβέρνες. Γύρω του η Καστέλα, στης οποίας τους πρόποδες ήταν χτισμένα αρχοντικά πλούσιων κατοίκων του Πειραιά. Από το 1922 και έπειτα, αυτοσχέδια παραπήγματα και παράγκες κάνουν την εμφάνισή τους κάτωθεν της λεωφόρου Φαλήρου. Ενώ το 1930 σηματοδοτεί την επίσημη κρατική απόδοση οικημάτων σε πρόσφυγες, στην εν λόγω συνοικία, τα οποία κατοικούνται μέχρι και σήμερα, διατασσόμενα κάτω από την οδό Βασιλέως Παύλου έως την κατερχόμενη Ναυάρχου Βότση με πρόσωπο στην ακτή Κουμουνδούρου.
Τα σπίτια, κεραμοσκεπή, κατά βάση μονώροφα και υπό περιπτώσεις διώροφα, σε οικόπεδα που τους παραχωρήθηκαν,ξεπροβάλλουν ύστερα από την κάθοδο των διαδοχικών σκαλοπατιών, πάντοτε με την στάση «20-Σκαλάκια» του τρόλεϊ, να αποτελεί σημείο αναφοράς που κουβαλά το δικό του βάρος. Παράλληλα, είναι διακριτά, τα διατηρημένα στο διάβα του χρόνου αρχοντικά της περιοχής, ενώ στον ορίζοντα χάνεται ο πάλαι ποτέ αρχαίος λιμένας Μουνιχίας. Ο προσφυγικός συνοικισμός στο σύνολό του διαχωρίζεται από έξι κάθετες οδούς με απόληξη την ακτή Κουμουνδούρου και Ναυάρχου Βότση και διαπνέεται ακόμη από τα συναισθήματα μιας άλλης εποχής, με τα ρολόγια σχεδόν σταματημένα στο παρελθόν. Τα πάντα γύρω θυμίζουν ατμόσφαιρα χωριού και μια ζεστασιά, αυλές με ανθισμένα λουλούδια και γύρω άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, του μόχθου και της εργασίας. Στην πορεία της διαδρομής, 90 χρόνια ιστορίας βαραίνουν τους τοίχους των σπιτιών που στέκονται θαρρείς εκεί σχεδόν από πάντα, άλλα παντελώς εγκαταλελειμμένα, άλλα προς ανακαίνιση και θα συνεχίσουν να αποτελούν τεκμήρια ιστορίας και βιωμάτων.