'Τρία πουλιά απ΄την Πρέβεζα'(Ιστορικό ηπειρώτικο)/Ευάγγελος Δήμου - τραγούδι

Ιστορικό καθιστικό ηπειρώτικο τραγούδι με τον θεσπρωτό Ευάγγελο Δήμου στο τραγούδι.
Το τραγούδι προέρχεται από τις επιτόπιες ηχογραφήσεις που πραγματοποίησε ο Δάσκαλος της Ελληνικής Μουσικής Σίμων Καράς(+1999) στην Ήπειρο ανάμεσα 1972 - 80.
Κυκλοφόρησε στο δίσκο "Τραγούδια της Ηπείρου(Μέρος 1ον)" ΤΟ 1985 και κατόπιν σε cd το 2003 από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής.

Το τραγούδι αυτό ανήκει στην κατηγορία των ιστορικών δημοτικών τραγουδιών. Η Πάργα από τις αρχές του 15ου αι. βρισκόταν κάτω από βενετσιάνικη διοίκηση. Μετά την κατάλυση της Ενετικής Δημοκρατίας από τον Ναπολέοντα, παραχωρήθηκε στη Γαλλία (συνθήκη Καμποφόρμιο, 1797) μαζί με τα Επτάνησα. Το 1799 ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων κυριεύει τις γαλλικές κτήσεις στα παράλια του Ιονίου (Πρέβεζα, Βόνιτσα) και απειλεί την Πάργα. Οι κάτοικοί της αρνήθηκαν να παραδοθούν και ζήτησαν την προστασία της Ρωσίας «απειλώντας να σφάξουν όλα τα γυναικόπαιδα και να αμυνθούν ως τον ένα». Κατά τη διάρκεια των αγώνων του Σουλίου η Πάργα αποτελούσε κέντρο ανεφοδιασμού και καταφύγιο των Σουλιωτών. Το 1814, μετά την ήττα του Ναπολέοντα, οι νικήτριες δυνάμεις την παραχώρησαν στους Άγγλους, οι οποίοι ύστερα από λίγο (1817) την πούλησαν στον Αλή Πασά. Η παράδοσή της πραγματοποιήθηκε στις 28 Απριλίου 1819. Λίγο πριν από την επίσημη παράδοση ανέσκαψαν τους τάφους, συγκέντρωσαν τα οστά των προγόνων τους και αφού τα έκαψαν στην αγορά, για να τα γλιτώσουν από τη βεβήλωση, κατέφυγαν στην Κέρκυρα παίρνοντας μαζί τους την τέφρα, τις εικόνες και τα ιερά των εκκλησιών. Σ’ αυτό το τελευταίο περιστατικό αναφέρεται το δημοτικό τραγούδι που ακολουθεί.

Τρία πουλιά απ’ την Πρέβεζα διαβήκανε στην Πάργα.
Το ‘να κοιτάει την ξενιτιά, τ’ άλλο τον Aϊ-Γιαννάκη,
το τρίτο το κατάμαυρο μοιριολογάει και λέει:
«Πάργα, Τουρκιά σε πλάκωσε, Τουρκιά σε τριγυρίζει.
Δεν έρχεται για πόλεμο, με προδοσιά σε παίρνει.
Βεζίρης δε σ’ ενίκησε με τα πολλά τ’ ασκέρια.
Έφευγαν Τούρκοι σα λαγοί το παργινό τουφέκι,
κι οι Λιάπηδες δεν ήθελαν να ‘ρτουν να πολεμήσουν.
Είχες λεβέντες σα θεριά, γυναίκες αντρειωμένες,
πότρωγαν βόλια για ψωμί, μπαρούτι για προσφάγι.
Τ’ άσπρα πουλήσαν το Χριστό, τ’ άσπρα πουλούν και σένα.

Πάρτε, μανάδες, τα παιδιά, παπάδες, τους Αγίους.
Άστε, λεβέντες, τ’ άρματα κι αφήστε το τουφέκι,
σκάψτε πλατιά, σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια,
και τ’ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας.
Τούρκους δεν επροσκύνησαν, Τούρκοι μην τα πατήσουν».
[Ν. Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού]

Αϊ-Γιαννάκης: όρμος στ’ ανατολικά της Πάργας.
ασκέρι: στράτευμα
άσπρα: ασημένια νομίσματα, γενικά τα χρήματα.
άστε: αφήστε.
κιβούρι: τάφος.
Λιάπηδες: Εξισλαμισμένοι Αλβανοί, κάτοικοι της Λιαπουριάς της ΝΔ Αλβανίας∙ ομάδες αυτών εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ν. Ελλάδας κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο.