Modern Dünyada Antik Yunanca (Pontos Rumcası) Romeyika

TÜM TUHAFLIKLARA RAĞMEN: MODERN DÜNYA’DA ANTİK YUNANCA
Ortaçağ zamanlarına kadar, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında, Trabzon bölgesi, Yunanca konuşan dünyanın kalbinde yer alıyordu. Amazonların efsanevi krallığı milattan önce 7. ve 8. Yüzyıllarda Yunanlar tarafından kolonileştirildi ve Jason ve mürettebatı olan 50 Argonot’un Altın Post’u arama görevinde Karadeniz’i geçmek için yolculuğa başlamalarıyla Yunan mitolojisinde ölümsüzleştirildi.

Dikkate değerdir ki, yıllar boyunca tarihte, kültürde, sosyo-politik hayatta olan binlerce değişikliğe rağmen, Küçük Asya’nın bu izole ve dağlık kuzeydoğu bölgesinin insanları hala Yunanca konuşuyor. Romeyka olarak bilinen diyalektin eşsizliği, dilin geçmişinde ve bugününde büyüleyici bir pencere açıyor. Modern ve Ortaçağ Dilleri Fakültesi’nde Roma Filolojisi üzerine üniversite öğretim üyeliği yapan ve Kraliçe’nin Koleji’nde Dilbilimsel Çalışmalar’da akademi üyesi ve yönetim kurulu üyesi olan Doktor Yoanna Sitaridou ile Romeyka keşfediliyor.

TÜKENMENİN EŞİĞİNDE
Romeyka, milattan önce 4. ve milattan sonraki 4. Yüzyıllarda Küçük Asya’da Helen etkisinin zirvede olduğu dönemde konuşulan; Helenistik ve Roma zamanının Yunancası ile paylaştığı şaşırtıcı sayıda özellikle dilbilimsel bir altın madeni sağlıyor.

‘Romeyka her ne kadar güçlükle tanımlanıyor olsa da Modern Yunancanın bir ağzıdır.’ diye açıklıyor Doktor Sitaridou. ‘Romeyka etkileyici sayıda gramatik özellik muhafaza etmiş ki bu gramatik özellikler dilin yapısına Antik Yunanca tadı veriyor ve bu özellikler diğer Modern Yunanca çeşitlerinden tamamen kaybolmuş durumda.’.

Dindar Müslümanlar olarak, Trabzon bölgesindeki Romeyka konuşurları, 1923 yılındaki Lozan Antlaşmasına göre yapılan Türkiye ve Yunanistan arasındaki büyük nüfus mübadelesinden muaf kalmışlardı. Yunanistan’a Hıristiyanların, Türkiye’ye Müslümanların yeniden yerleştirilmesi için dini belirleyici kriter olarak kullanan Antlaşma, iki ülke arasında yaklaşık 2 milyon insanın göç ettirilmesiyle sonuçlandı. Pontus için sonuç, Yunanca konuşan Hıristiyanların terk etmesi, Yunanca konuşan Müslümanların küçük yerleşim birimleri olarak kalması şeklinde oldu.

Trabzon’dan tekrarlanan göç dalgaları, Türkçe konuşan çoğunluğun etkisini iki katladı ve bu ağzı savunmasız şekilde yok olmaya terk etti (UNESCO Pontus Yunancasını ‘kesinlikle tehlikede’ olarak işaretlemiştir). Doktor Sitaridou ‘Bölgede kalan en azından 5.000 konuşmacıyla, Romeyka çok geçmeden yaşayan bir dil yerine miras dil haline gelebilir’, ‘Onun kaybıyla Yunan dilinin nasıl geliştiğinin kilidini açacak benzersiz bir fırsat da kaybedilecektir’ diyor.

DİL HARİTASI
Doktor Sitaridou’nun araştırma projesi bu üzerinde az çalışılmış diyalektiğin sırlarını ortaya çıkartıyor. Onun hem bir dilin gramatik kurallarını, cümle yapısını inceleyen sentaks üzerine, hem de bir dilin neden ve nasıl değiştiği üzerine uzmanlığı var. ‘Romeyka ile bu iki konuda çalışmak üzere harika bir fırsatım var. Diyalekt sadece şuan geçerli olan dilbilim teorisine şüpheler getirecek öğeleri kanıtlamakla kalmıyor aynı zamanda bize gelişen bir dilin canlı bir örneğini sunuyor’.

1980’lerden beri Pontus diyalektiği ile ilgili öncü araştırmayı gerçekleştiren Profesör Peter Mackridge (Oxford Üniversitesi) ile işbirliğinin yanı sıra, Doktor Sitaridou, Doktor Hakan Özkan (Münster Üniversitesi), Profesör Stavroula Tsiplakou (Açık Kıbrıs Üniversitesi), Meertens Enstitüsü ve üç doktora öğrencisi olan Stergios Chatzikyriakidis, Petros Karatsareas ve Dimitrios Michelioudakis ile çalışıyor.

Onun işinin merkezinde, Pontus’taki köyleri ziyaret edip dilin haritasını çıkartmak –nasıl işliyor, ne kadar küçük çeşitleme ortaya çıkmış (synchrony olarak bilinir), şekilsel ve sözdizimsel yapı zamanla nasıl değişmiş (diachrony) gibi başlıklar bulunmaktadır. Bilgiler hikâyeler anlatan köylülerin video ve ses kayıtları üzerinden toplanmaktadır. Bunun yanı sıra dilin yapısını çözmek için gerekli olan kompleks bilgileri toplamak üzere, Doktor Sitaridou tarafından dizayn edilmiş özel anketler de kullanılmaktadır.

[binnazsivaz]

Ben ogeneliyim konuşan benim ninem rumca eksero ama istanbulda büyüdük anlıyorum telafuz etmekte zorlanıyorum köyüm harika bir köy insanlarıda sıcak misafir perver iyiki karadenizliyim iyiki

[Hamunaptra.]

Bizim dedelerimiz Trabzon Tonya'dan Sakarya'ya gelmiş. Özellikle nenem konuşurken rumca bazı kelimeler kullanırdı. Genelde gündelik hayatta sık kullanılan deyimlerde ve cenazedeki ağıtlarda dikkatimi çekiyordu. Bir de yer isimleri hep rumcaydı. Köyümüzde hala bu dili konuşanlar var. Ama muhtemelen onların çocuklarıyla bu dil ölecek.

[iskenderyildizkocgiri]

-Yazık ! Neden benim ülkemin insanlarının bir bölümünün konuştuğu bu dile, benim devletim sahip çıkmıyor ? Neden Trabzon'da "Pontus Rumcası" (Pontiaka, Romeyka, Romeika) ile ilgili araştırmalar yapan bir enstitü yok ? Bir kişi bile konuşuyor olsa da, her dil korunmalı, arşivlenmeli, değer görmeli. Böylelikle herkesin kendisini birinci sınıf yurttaş olarak görmesini sağlarsınız. Unutmayın, bu güzel coğrafyada (Anadolu'da yaşamış olan, yaşayan her dil, her inanç bu topraklara aittir. Birini kabul edip diğerlerini dışlamak, tarihi inkar etmektir. Türkiye her rengi ile bir başka güzeldir. RENKLER SOLMASIN.
-Kahramanmaraş’tan tüm dostlara, Kahramanmaraş Göksun Keklikoluk’a, Sivas İmranlı Doğançal’a (Yazıkoya Orté) selamlar.

[fsm]

Memleketimin her köşesine kurban olurum, canımı veriririm, başka yerde yaşıyamam
😭😭😭

[Nicholas.Tsagkos]

Basically Greek Pontians are the decedents of ancient Greeks and Romeyika is the evolution of ancient Greek in what is today known as Turkey.

[samdiyebiri]

Bu dili konuşanlardan biriyim gerçekten tehlikedeymiş. Çok seviyorum bu dili ama her türkçe kelimenin bir karşılığı yok bu dilde. Mesela çay. Rumcada da türkçedede bizde aynı kalmış yada büyükler öğrenmemiş

[ghaziertugrul]

bizim köy eskiden rum köyüymüş, burada yaşayan rumların hepsi yunanistana göçmüş çünkü hristiyanlarmış, 1975 lerde eskiden yaşadıkşarı evlerini görmeye gelenler olmuş ve hepsi türkçe biliyormuş, hatta biri ermeniyniş o da türkçe biliyormuş, bu onları türk yapmaz ki. Birlikte yaşayanlar az çok bir birlerinin dilini bilir konuşurmuş o zamanlar. Hatta yunanistanda bunları barındırmamışlar siz türk dölüsünüz demişler adamlara, bazıları kimlik bile alamamış vatandaş olamamış, adamlarda yunanistandan avustralyaya göç etmişler, 5-10 yaşlarında ayrıldıkları köylerine duydukları özlem okadar fazlaymış ki, ta avustralyadan gelmişler. Aynı şekişde aslen türk olup hristiyan olan türklerde mübadeleyle yunanistana gitmiş. İ

[drzekisozer]

First of all, I congratulate you as a linguist. I was very excited when I learned from a Greek friend that this Greek spoken in the Black Sea is very ancient. On the other hand, as a turcologist, I was jealous. For a moment, I dreamed that there were people speaking Turkish 500-600 years ago and thought that this was a treasure for a Turkologist. Now, it is very important for you to examine and record this language before it gets lost, first of all for Greek language experts, and then for all linguists. I hope that many researches about this language will be done after you.

[hepikro]

konuyu arastiricam cok ilginc bir konu. yuzyillarca pontus rumcasinin yasayabilmesi inanilmaz bir olay.

[ZitsaAdem]

bizde köktürkçe nasılsa yünanlardada bu dil o değerde

[hamiyetcolak]

Orası Trabzon. Un caykara ilcesinnin karacam köyü canim köyüm

[calibursavas]

Rahmetli annem konuşurdu. Öğrenemediğim için çok üzülüyorum.

[suzancalap]

Evet trabzonda çaykara ve dernekpazarı ilçelerinin yukarı/iç bölümlerinde ve tonya iskenderli civarlarında konuşuluyor, ama yeni
nesil pek kullanmıyor, 40 yaşında biri olarak çocukluğumda, okula gidene kadar evde türkçe konuşulmuyor du :)

[d.karlito]

Video için teşekkür ederim Sonunda, bu video altyazılıydı ... ve altyazıların tercümesiyle ilgili olarak, Yunanlı Pontuslar olduğunuzu ya da Romalılar demiştim. .... Ama Romance Pontic… benim tarihimi okuduğumdan ve savunduğumdan beri .... Ama elbette dilinizi bugüne kadar koruduğunuzu ve% 25 olmasına rağmen herkesin size bakmaktan mutluluk duyduğunu anlıyorum ... Bir tercümanla doğal olarak yazıyorum ve nasıl okunacağını bilmiyorum.

[HD-kgzb]

Five thousand speaker is totally wrong, because my hometown is çaykara which is province of trabzon, almost all villages know rumeyka, and their populations are much more than 5000

[erdincmaster]

Kuzey Kıbrıs'ta da Romeika konuşanlar var.

[Александр-срг]

Но я уверен что все возвращается на круги своя ❤

[dilarazara]

Belgeselin tamamina nereden ulasabilirim cok merak ettim

[diesvonthun]

ΜΠΡΑΒΩ ΙΩΑΝΝΑ!!Τ'EΜΕΤΕΡΟΝ Η ΓΛΩΣΣΑ!!👏👏👏👏💙

[mhmmd_ayd]

I can understand this language too. I am lucky but we should do something for this language