📢 Τα τελευταία λόγια του Ιησού. Η εξέλιξη του μύθου

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία της Καινής Διαθήκης είναι οι τελευταίες λέξεις του Ιησού πάνω στο σταυρό. Θα περίμενε κανείς πως ένα τόσο κρίσιμο γεγονός, που αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο της χριστιανικής πίστης, θα είχε καταγραφεί με συνέπεια και ακρίβεια από τους Ευαγγελιστές. Και όμως, κάθε Ευαγγέλιο μας δίνει μια διαφορετική εκδοχή, αποκαλύπτοντας όχι μόνο τις αντιφάσεις μεταξύ τους, αλλά και τη σταδιακή θεολογική διαμόρφωση του Ιησού – από έναν άνθρωπο που πεθαίνει με αγωνία, σε έναν ήρεμο θεάνθρωπο που παραδίδει την ψυχή του με μεγαλείο.

1. Η πρωτόγονη αγωνία: Το Ευαγγέλιο του Μάρκου

Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, το αρχαιότερο από τα τέσσερα, μας δίνει την πιο ωμή και ανθρώπινη εικόνα του θανάτου του Ιησού:

«Ἐλωῒ Ἐλωῒ, λαμὰ σαβαχθανί;» (Μάρκος 15:34)

Τα λόγια αυτά, μεταφρασμένα από τα αραμαϊκά, σημαίνουν: «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;». Ο Ιησούς εδώ δεν έχει τη βεβαιότητα της θεότητας. Πεθαίνει απελπισμένος, εγκαταλελειμμένος, αμφισβητώντας την ίδια την ύπαρξη ενός θεϊκού σχεδίου.

Αυτή η εκδοχή είναι άβολη για τη θεολογία της πρώιμης Εκκλησίας. Πώς είναι δυνατόν ο Υιός του Θεού να πεθαίνει με αγωνία και απόγνωση; Πώς μπορεί να είναι ο παντοδύναμος Μεσσίας όταν κραυγάζει εγκαταλελειμμένος;

2. Μια εξασθενημένη εκδοχή: Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου

Ο Ματθαίος, που βασίζεται στον Μάρκο, διατηρεί τα ίδια λόγια (Ματθαίος 27:46), αλλά περιβάλλει τη σκηνή με υπερφυσικά φαινόμενα: σκοτάδι, σεισμό, και ανάσταση νεκρών. Η θεολογική αμηχανία παραμένει, αλλά η αφήγηση γίνεται πιο δραματοποιημένη, προετοιμάζοντας το έδαφος για μια θεολογικά πιο αποδεκτή εξέλιξη.

3. Ένας πιο ήρεμος Ιησούς: Το Ευαγγέλιο του Λουκά

Ο Λουκάς, γράφοντας μια δεκαετία ή δύο μετά τον Ματθαίο, δεν μπορεί να δεχτεί έναν Μεσσία που πεθαίνει απελπισμένος. Έτσι, αλλάζει τελείως τα τελευταία του λόγια:

«Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου.» (Λουκάς 23:46)

Δεν υπάρχει πλέον αγωνία, ούτε αίσθηση εγκατάλειψης. Ο Ιησούς είναι ήρεμος, σχεδόν γαλήνιος. Δεν κραυγάζει προς έναν αδιάφορο Θεό, αλλά εμπιστεύεται τον Πατέρα του. Ο Λουκάς μετατρέπει τον Ιησού από έναν βασανισμένο άνθρωπο σε έναν θείο ήρωα που πεθαίνει με αξιοπρέπεια.

4. Ο θρίαμβος του Θεού: Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη

Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, το τελευταίο που γράφτηκε, έχει τη μεγαλύτερη θεολογική απόσταση από τον ιστορικό Ιησού. Ο Ιωάννης δεν μπορεί να ανεχθεί ούτε την αγωνία του Μάρκου ούτε την ανθρώπινη πλευρά του Λουκά. Ο Ιησούς εδώ δεν είναι πλέον θύμα αλλά κυρίαρχος του θανάτου. Τα τελευταία του λόγια είναι απλά:

«Τετέλεσται.» (Ιωάννης 19:30)

Ο Ιησούς εδώ δεν εκλιπαρεί ούτε παραδίδεται. Διακηρύσσει τον θρίαμβό του. Είναι η ύστατη μεταμόρφωση του μύθου: ο Μεσσίας που κάποτε αμφέβαλλε για το σχέδιο του Θεού, τώρα το εκπληρώνει με θεϊκή αυτοπεποίθηση.

5. Ποιον να πιστέψουμε;

Οι Ευαγγελιστές δεν μπορούν να έχουν όλοι δίκιο. Δεν είναι δυνατόν ο Ιησούς να πεθαίνει κραυγάζοντας με απόγνωση στο ένα Ευαγγέλιο και με γαλήνη στο άλλο. Αυτές οι ασυμφωνίες αποκαλύπτουν μια σταδιακή επεξεργασία του θανάτου του Ιησού, από την πιο ωμή και ανθρώπινη εκδοχή του Μάρκου μέχρι τη θεολογικά τέλεια εικόνα του Ιωάννη.

Αυτό δεν είναι ιστορία. Είναι θεολογική προπαγάνδα σε εξέλιξη. Και αν το ίδιο το τέλος του Ιησού δεν μπορεί να συμφωνήσει μέσα στη Βίβλο, τι μας λέει αυτό για την αξιοπιστία των Ευαγγελίων ως μαρτυριών;

Η απάντηση είναι προφανής: δεν καταγράφουν την αλήθεια, αλλά την κατασκευάζουν.

@TheUnbelieverGr