«Ο ΚΑΤΑΡΑΧΙΑΣ» ~ Άρης Ντίνας (cd Θεσσαλία: Πρόσωπα και Γεγονότα μέσα από το Δημοτικό Τραγούδι, 2001)

Από την αξιόλογη εκπομπή "Τα ξωτικά της παράδοσης" που επιμελείται η Μαρία Κουτσιμπύρη και μεταδίδεται καθημερινά εκτός Σαββάτου και Κυριακής από τη συχνότητα της Ε.ΡΑ. 5 ("Η Φωνή της Ελλάδας"), καθώς και από τη συχνότητα της Ε.ΡΑ. Λάρισας στους 98,3 fm, 3-4 το μεσημέρι και 11-12 το βράδι σε επανάληψη.

Ακούμε από τον Άρη Ντίνα στη φωνή και στον ταμπουρά το κλέφτικο τραγούδι, στο ρυθμό του τσάμικου χορού, με αναφορά στη ζωή και στη δράση του ληστή Καταραχιά, ανεψιού του Σαρακατσάνου Κατσαρού που ήταν αρματολός στον Ασπροπόταμο από το 1827 - 1836.

Το τραγούδι αυτό μαζί με αλλά 13 κλέφτικα τραγούδια της Θεσσαλίας περιλαμβάνεται στον ψηφιακό δίσκο cd που φέρει τον τίτλο : "Θεσσαλία: Πρόσωπα και Γεγονότα μέσα από το Δημοτικό Τραγούδι".
Η έκδοση του τραγουδιού έγινε 1-1-1990 από το "Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου" και ηχογραφήθηκε από τον Παναγιώτη Καλαμπάκα το Σεπτέμβριου του 2001 στο stuntio "Ηχογέννηση" στα Τρίκαλα Θεσσαλίας.

Κριτική:
Μία ακόμα ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση από τη Θεσσαλία.
Στα τραγούδια που περιλαμβάνονται (τα περισσότερα καθιστικά, «της τάβλας») οι κλέφτες και οι αρματολοί πλέκονται με τους λήσταρχους του 19ου αιώνα, ενώ δεν λείπουν και περιστατικά από τις πιο πρόσφατες ιστορικές περιόδους, όπως ο Εμφύλιος.
Το υλικό έχει ηχογραφηθεί σε διαφορετικές εποχές.
Η παλιότερη ηχογράφηση προέρχεται από τις ιστορικές καταγραφές της Μέλπως Μερλιέ (1930), ενώ οι πιο πρόσφατες έγιναν λίγους μήνες πριν.
Η μουσική γλώσσα είναι χαρακτηριστική του εσωτερικού της Θεσσαλίας, μιας περιοχής που γειτονεύει με την Ήπειρο και τη Ρούμελη, διαφέρει όμως σημαντικά από αυτήν του Πηλίου και του Βόλου, όπου από πολύ νωρίς κυριαρχούσε το αστικό στοιχείο.
Στην αρχική μορφή τους τα τραγούδια αυτά ήταν αυστηρά φωνητικά και μακροσκελή.
Από τις αρχές του αιώνα μας, η είσοδος των οργάνων και -αργότερα- της δισκογραφίας, συντέλεσε αποφασιστικά στην «περικοπή» τους.
Το αρχειακό υλικό συλλέχθηκε από τοπικούς ερευνητές αλλά και από το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, ενώ πολλά κομμάτια ηχογραφήθηκαν από σημερινούς μουσικούς.
Κυριαρχεί η στεριανή κομπανία (κλαρίνο, βιολί, λαούτο, ντέφι), ενώ δεν λείπουν και τραγούδια στην αρχική, φωνητική τους απόδοση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ηχογράφηση ενός τσάμικου με ταμπουρά από ένα σημερινό μουσικό, η οποία μας κάνει να υποψιαστούμε πώς περίπου θα ακούγονταν τα τραγούδια αυτά με ένα όργανο που έχει προ πολλού εξαφανιστεί από τη στεριανή Ελλάδα.
Αξίζει να κάνουμε ιδιαίτερη αναφορά στο ιδιαίτερα κατατοπιστικό και πολυσέλιδο μικρό βιβλίο που περιέχει η έκδοση (ελληνικά, αγγλικά).
Πέρα από τους στίχους των τραγουδιών και τους συντελεστές, κάθε τραγούδι συνοδεύεται από ένα περιεκτικό σημείωμα που το τοποθετεί στο χώρο, το χρόνο και περιγράφει τη σχέση του με το ιστορούμενο γεγονός.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το σημείωμα, όπου παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορική διαδρομή της Θεσσαλίας από το 14ο αιώνα έως τις μέρες μας.
Με λίγα λόγια: μία ακόμα αξιόλογη έκδοση που σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
Αυτά που η ιστορική μνήμη διαφύλαξε μόνο μέσω του τραγουδιού, στο σημερινό, οπτικοακουστικό, κόσμο τυγχάνουν της αντιμετώπισης που πραγματικά τους αξίζει.

«Τα Τρίκαλα στο κλέφτικο τραγούδι»

Το δημοτικό τραγούδι είναι μια πηγαία έκφραση των συναισθημάτων του λαού.
Ένα μέρος των τραγουδιών αυτών είναι τα κλέφτικα τραγούδια, που υμνούν την παλληκαριά, τη λεβεντιά, την ελευθερία, την περηφάνια, την περιφρόνηση στο θάνατο που έδειχναν οι κλέφτες.
Τα Τρίκαλα αναφέρονται σε αρκετά κλέφτικα τραγούδια και τούτο οφείλεται στην επίκαιρη θέση που είχαν κατά την Τουρκοκρατία ως έδρα του Βαλή Ηπείρου & Θεσσαλίας.

Όπως αναφέρει ο Σπ. Ζαμπέλιος που είχε συγκεντρώσει 200 περίπου δημοτικά τραγούδια, τα περισσότερα από αυτά είναι κλέφτικα.
Ο Ζαμπέλιος αναφέρει χαρακτηριστικά πως τα τραγούδια αυτά καταγράφουν «… τους αγώνας, τας νίκας δι’ων σπείρας της κατά των βαρβάρων κατακτητών αντιδράσεως, προετοίμασαν την Ελληνικήν Αναγέννησιν».
Παράλληλα, τα τραγούδια αυτά προσλαμβάνονται από τους μελετητές και τους πρώτους λαογράφους του 19ου αιώνα ως ακραιφνή ελληνικά δημιουργήματα.

Θεωρείται, δε, ότι φέρουν όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ελληνικού έθνους, λειτουργώντας ακόμα και ως «η πραγματική ιστορία της Ελλάδας από όταν σκλαβώθηκε», όπως αναφέρει ο φιλέλληνας Γάλλος συλλογέας του δημοτικού τραγουδιού Claude Fauriel.

Έρευνα - Κείμενο : Σωτηρης Α. Μπακοβασίλης

[tzenitzenaki]

Πολύ ωραίο τραγούδι πρώτη φορά το ακούω, ευχαριστώ πολύ κύριε Χρήστο