WEBB Uzay Teleskobu neden çok önemli?

---
25 Aralık 2021, evrenin tanımının değişeceği günlerin başlangıcı olarak tarihe geçti! Çünkü dünyanın en büyük ve en gelişmiş teleskobu uzaya gönderiliyor. Hubble teleskobundan 100 kat daha güçlü olan James Webb Uzay Teleskobu, bugüne kadar hiç göremediğimiz şeyleri görmemizi sağlayacak. Milyarlarca yıl önce evrenin doğduğu ilk zamanları gözlemleyecek. Bir çeşit zaman makinesi gibi çalışarak galaksilerin, yıldızların, gezegenlerin nasıl oluştuğu konusunda şu ana kadar hiç bilmediğimiz şeyleri öğrenmemizi sağlayacak.
Bu olayın ne kadar önemli olduğunu ve gönderilecek teleskobun neleri değiştirebileceğini daha iyi anlayabilmek için önce uzay hakkında bildiklerimizi bir gözden geçirelim. En açık bir gecede bile gökyüzüne baktığınızda en fazla 5000 yıldızı çıplak gözle görebilirsiniz. 2000’li yıllara gelene kadar yeryüzünde yaşamış hiçbir insan bundan fazlasını göremedi.
Göremezdi. Çünkü gözümüzün küçüklüğü ve dünyanın atmosferi görüşümüzü kısıtlar. O yüzden 90’lı yıllarda uzaya insan gözünün 100 katı büyüklüğünde yeni bir göz yapılıp gönderildi: Hubble. Bugüne kadar gördüğümüz o muhteşem uzay görüntülerinin büyük bir çoğunluğunu kaydeden o meşhur teleskop.
Hubble, Ay’ın gökyüzünde kapladığı bir alan kadar yerde şu görüntüyü yakalayıp fotoğrafını çekebiliyor. Bu kadarcık bir alanda bile 200.000 galaksi var. Peki ya aradaki boşluklarda ne olabilir?
Bunu merak eden bilim insanları bir deneme yaptılar. Takvimler 24 Eylül 2003’ü gösterdiğinde, Hubble uzay teleskobu, gökyüzündeki küçücük karanlık bir bölgeye yönlendirildi. Toplamda 11 gün boyunca bu küçük ve karanlık bölgeyi pozlamaya başladı. İnsan gözünün görebildiğinin on milyarda biri kadar soluk olan ışıkları yakalamayı başardı ve ortaya işte böyle bir görüntü çıktı. İçinde hiçbir şey yok gibi görünen küçücük bir alanda bile, yüzbinlerce galaksi... Üstelik her biri içerisinde yüz milyarlarca yıldız barındırıyor.
“Hubble Deep Field” adı verilen bu görüntü sadece astronomi konusunda yazılmış kitapları değiştirmekle kalmadı, evrenin büyüklüğü konusundaki tüm tahminlerimizi de alt üst etti.
Daha önce 2,5 cm çapındaki insan gözüyle yeryüzünden görülebilen evrene 2.4 metre çapındaki bir gözle yerden 500 km yukarıdan bakınca ortaya çıkan fark bu. Peki şimdi ne olacak biliyor musunuz? 6.5 metre çapında çok daha büyük bir göz, 1,5 milyon km uzaktaki uzay boşluğuna gönderilecek.
James Webb Uzay Teleskobu’nu kavrayabilmek gerçekten zor. Yanında insanlar olunca teleskobun aynasının altındaki kalkanlarla birlikte bir basketbol sahası büyüklüğünde olduğunu fark ediyorsunuz. Bu kalkanlar onu güneşten koruyacak. Kalkan dediğime de bakmayın, kağıttan bile ince 5 katmandan oluşuyor. Uzaya gittiğinde en dış katmanı 110°C gibi muazzam bir sıcaklığa ulaşacak. 5 tabaka aşağısındaki teleskobun bulunduğu bölgedeyse sıcaklık -200’lerin altına düşecek. Çünkü evrenin en uzak noktalarındaki en soluk ışıkları, kızılötesi dalgaları yakalayabilmesi için -267°C’de çalışması gerekiyor. Yoksa kendi ürettiği ışığı bile tespit etmeye başlıyor. O kadar hassas!
-267°C ne demek biliyor musunuz? Mutlak sıfır noktasından birkaç derece daha sıcak demek! Mutlak sıfır, bir maddenin moleküllerinin entalpi ve entropisinin teorik minimum değerine ulaştığı termodinamik sıcaklık ölçeğinin en alt sınırı ve −273.15°C olarak kabul ediliyor. İşte teleskop üzerindeki kameranın buna çok yakın bir soğuklukta çalışabilmesi için “cryocooler” adını verdikleri, helyumlu özel bir soğutma sistemi geliştirmişler.
Altın kaplamalı 18 tane heksagonal yani altıgen ayna bir arı peteği gibi dizilerek tek bir ayna gibi davranması sağlanmış. O yüzden her bir aynanın çok hassas motorlarla yönlendirilebilmesi gerekiyor. Bu aynalar, saç teli kalınlığının 10 binde 1’i hassasiyetle bağımsız olarak hareket edebiliyor!
Bu şekilde tıpkı gece görüşü kameralarında olduğu gibi ısıyı yakalayacak. Kızılın ötesini, infrared ışığı. Çünkü evrenin ve zamanın başlangıcındaki galaksilerden geriye kalan tek şey bu. Ve öylesine soluk bir ışık ki bu, günler boyunca aynı noktaya sürekli olarak bakıp toplamayı gerektiriyor. Öyle olduğu için de Hubble gibi Dünya’nın yörüngesinde kalmayacak, Ay’ın dört katı uzaklığında özel bir bölgeye gönderilecek.
Dünya ve Güneş’in oluşturduğu Lagrange 2 kısaca L2 noktası adı verilen özel bir bölgede, Dünya’dan 1.5 milyon km uzakta yer alacak. Bu sayede Dünya’nın ve Ay’ın ışığı onu rahatsız etmeyecek, çünkü onun ve Güneş’in daima arkasında kaldığı bir yörüngede hareket edecek. Fakat o özel bölgeye ulaşabilmesi için Ay’dan yaklaşık 4 kat daha uzağa gönderilmesi gerekiyor!
14 milyar yıllık bir hikayenin başlangıcına, kitabın ilk sayfasına bakmak işte bu karanlığı aydınlatabilir. Önümüzdeki günlerde uzaya sadece bir teleskop gönderilmeyecek. Geçmişimizi ve kim olduğumuzu aydınlatabilecek bir göz yerleştirilecek. Ve o gün bildiğimiz anlamıyla evrenin değiştiği gün olarak tarihe geçecek.

[emre..]

5.6 milyon abonesinin büyük kısmının gençler olduğunun bilinciyle diğer dizi analizlerinin aksine izlenme kaygısından uzak, sakıncalı sahnelerin hiçbirisine yer vermeden, ve dahası biz yetişkinlerin sürekli yaptığı gibi gençlere ne yapıp yapmaması gerektiği söylemeden onları düşünmeye, kendi kendilerine sorular sormaya teşvik eden sevgili Barış Özcan; içinde bulunduğun çerçevenin çok ötesine taşıyorsun izleycilerini. Teşekkürler...

[Holosen]

James Webb'in kısa tarihi:
-1996: İlk fikirler
-2002: Nasa tarafından ekibin toplanması
-2004: İnşanın başlangıcı
-2005: Fransa’nın Güney Amerika kıtasındaki topraklarında bulunan Guyana Uzay Merkezi'nin fırlatma sahası olarak seçilmesi
-2011: 18'li ayna tasarımının tamamlanması
-2013: Amerika’nın Maryland eyaletinde, farklı yerlerden gelen diğer aksamlarının birleştirilmeye başlanması
-2013: Güneşliğin tasarlanması
-2016: Teleskobun tüm hassas aletlerinin çeşitli sıcaklık ve titreşim testlerine tabi tutulması
-2017: Houston’da kriyojenik testlerinin yapılması, ardından uzay ortamındaki operasyonlara hazır olduğundan emin olmak için sıkı testlere sokulduğu Kaliforniya’daki Space Park’a getirilmesi
-2021: Kaliforniya'dan Güney Amerika'daki fırlatma noktasına gemi ile taşınması ve son hazırlıklara başlanması
-2021 24 Aralık TSİ.15.20 fırlatma

[mervec]

Allah sana uzun ömür versin Barış bey . Sen olmasan teknolojiyi bukadar anlaşılır ve akıcı anlatan bizi aydınlatan başka bir kanal yok . Çok teşekkür ederiz .

[Nebuch]

Ben oldukça pozitifim, çağ açacak. Umarım önümüzdeki on yıl bize karanlık enerji ve karanlık maddenin cevabını verecek, onlarca teori yanlışlayacak, yüzlerce yeni teoriye sebep olacak. Ne kadar heyecanlansak az, tür olarak attığımız en anlamlı adımlardan biri.

[alperemir]

Bu bir mühendislik harikası, bilimde çığır açacak hatta çağ atlatacak bir olay. Umarım her şey yolunda gider ve ömrüm bunları görmeye yeter. Pandemi, ekonomi, küresel felaketler derken hepimiz karamsarlığa büründük, umarım bu yeni bir başlangıç ve insanoğluna yeni bir perspektif olur.

[EvrimGercek]

Keşfetmekten daha güzel hissettiren bir şey yok. Bu insanlığın başarısı. Gurur duymamız gereken bir şey.

Vay be. Az önce bu teleskobun çektiği ilk görselleri canlı yayınınızda izledim. Çok güzel bir duygu. Sizin için de ayrı bir duygudur. Teşekkürler.

[sadettintopal]

Teşekkürler abi. Olmasan milyonlarca insanın haberi olmayacak. Büyük hizmet yapıyorsun halkına. 🙏

[alphasierra]

Ben süreci evden takip etmiş olmama rağmen tüylerim diken diken oluyor. Onu hazırlayan ekip üyeleri çocuklarını uzaya fırlatıyor gibi hissedecek muhtemelen. Bu görev yeni bir evren modeli yaratma ve daha da önemlisi gelişmiş Dünya dışı yaşamın izlerine rastlamanın ihtimallerini taşıyor.

[mahmutguven]

Hocam her defasında anlatıcılığına hayran kalıyorum. Lise yıllarımdan beri seni izlerim şuan mühendislik öğrencisi olmamın en büyük etkenlerinden biri sensin. Benim gibi onbinlerce genç olduğunu bilmeni isterim. Ufkumuzu açtığın için çok teşekkürler.

[burakinep]

Videoya bak ya giriş, konuşma, anlatım, müzikler, bitiş vs tüylerimizi diken diken etti. Mükemmelsin Barış Özcan.

[whats_app]

Dünyanın sizin gibi insanlara gerçekten ihtiyacı var.

[nisa]

bu teleskop beni çok heyecanlandırdı. Umarım bizde bir gün o bilim insanlarının yanında böyle büyük projelerde yer alabiliriz.

[oylebiriyim]

Bu adamın kıymetini bilin gençler. Çünkü bize, gençlere, değer veriyor

[serhanakpnar]

Gözyaşları içinde seyrettim, hem geldiğimiz bu düzeyden insanlık adına gururlanarak, hemde sorunları böylesine üst düzeylerde çözme potansiyelimiz olduğu halde insanlığın büyük çoğunluğunun içinde bulunduğu kötü koşulları ve caresizlikleri düşünüp kahrolarak.

[Yasirco]

Hubble’lın şu ana kadar yaptıklarını, gördüklerini düşününce senin gibi WEBB’in gerçekten inanılmaz bir değişim gerçekleştireceğini düşünüyorum.Belki de yaşanılabilir gezegenleri, hatta yaşam plan gezegenleri görüntüleyebiliriz

[hftq]

Ne kadar gurur verici bir konuyu ele aldığını anlamış olman ve bunu o şekilde anlatman gerçekten tebrik edilmesi gerekiyor, gerçekten çok önemli bir konu insanlar bütün dinler ırklar ülkeler gurur duymalı çok büyük bir önem, tek bir toz silmesin de bile görev yapmış bütün çalışanları en içten şekilde tebrik ediyorum, ve bunu bizlere gururla anlatmış olmandan dolayı tebrik ediyorum seni . Üstelik böyle bir olayın içerisinde yer almak ne kadar güzel se bunun için bir adım bile atamamak o kadar üzücü,

[code-zehra]

"On dört milyar yıllık bir hikayenin başlangıcına, kitabın ilk sayfasına bakabilmek işte bu karanlığı aydınlatabilir"
Büyük bir heyecanla, sabırsızlıkla beklemede olacağım.
Gelecekte bu tür projeleri tasarlamak için çalışıyorum ve bu tür öğretici videolara denk geldikçe çok mutlu oluyorum. Bu tarz içerikleri bizlerle tanıştırdığın için teşekkürler Barış abi :)

[NighTxBadBoy]

Bu teleskobun görev yapmaya başlayacağı zamanları yıllardır bekliyorum. Nasıl ki Hubble teleskobu zamanında çok büyük ses getirmişti, aynı şekilde WEBB de bunu yapacak. Hatta daha büyük ses getireceğine eminim. Bu kadar gelişmiş bir teknoloji ile yapılan bir teleskop kimbilir evrene dair mevcut bilgilerimizi ne kadar değiştirecek... Önümüzdeki yıllarda öğreneceğimiz bilgileri düşündükçe açıkçası korkmuyorum desem yalan olur...

[beratberkayabakay]

Inanilmaz bir mühendislik harikası. Umarım 6-7 ay sonra yorumumu gördüğümde James Webb görevini sorunsuz bir şekilde yapıyor olur.