Ανωγειανός Πηδηχτός

Πριν από πολλά χρόνια, τότε που ο σοφός βασιλιάς Μίνωας κυβερνούσε την Κρήτη, ο Ψηλορείτης ή Όρος Ίδη ήταν ένα βουνό κατάφυτο, με πυκνά δάση και πλούσια βλάστηση, καταφύγιο αγριμιών και θηραμάτων, τόπος μυθικός, κατοικία των αρχαίων θεών και ανθρώπων. Εδώ, ανατράφηκε με το γάλα της Αμάλθειας , ο πατέρας των θεών, ο Δίας. Εδώ, οι Ετεόκρητες (Ιδαίοι Δάκτυλοι και Κουρήτες) δίδαξαν στους ανθρώπους την καλλιέργεια της γης, την τέχνη του κυνηγιού, της μεταλλουργίας, το τραγούδι και το χορό. Εδώ, στο ιερό Ιδαίον Άντρον, έρχονταν ο Μίνωας, να φωτιστεί, να πάρει οδηγίες και νόμους από τον πατέρα του Δία, για να διοικήσει το λαό του με σύνεση, σοφία και δικαιοσύνη. Κάποια μέρα, στον όμορφο αυτό τόπο μερικοί βοσκοί, ανακάλυψαν μια δροσερή πηγή. Ένα από τα ζώα τους, ένας τράγος, τους οδήγησε σ'αυτήν, όταν τον είδαν κατάπληκτοι να ξεπροβάλλει μέσα από τους πυκνούς θάμνους με βρεγμένο το γένι του. Εκεί αποφάσισαν να χτίσουν τον πρώτο ποιμενικό οικισμό τους. Έτσι, σύμφωνα με το θρύλο χτίστηκαν τα Ανώγεια. Σήμερα η τοποθεσία της πηγής είναι γνωστή με το όνομα «Κατσαμπάς». Το όνομα τους, το οφείλουν στην ψηλή θέση που θεμελιώθηκαν (άνω γαία= ανώγειο δηλαδή ψηλή τοποθεσία). Σήμερα, η ιστορία συνεχίζεται διαφορετική, αλλά εξίσου όμορφη. Ο Ψηλορείτης εξακολουθεί να μαγεύει με τα τοπία του και να διηγείται την ιστορία του σε όσους ακολουθούν τα μονοπάτια του. Πλούσιος σε αρωματικά φυτά, δάση από πρίνους και ασφένταμους, σπήλαια και φαράγγια παρουσιάζει μια άγρια και επιβλητική ομορφιά ,την οποία οι κάτοικοι αγάπησαν, ιστόρησαν και τραγούδησαν. ΤΆνώγεια χτισμένα στην κορυφογραμμή ενός λόφου στους πρόποδες του Ψηλορείτη, έχουν έντονο Κρητικό χρώμα και ανθρώπους ιδιαίτερους . Τα πολύχρωμα λουλούδια στο κατάλευκο φόντο των τοίχων, οι στολισμένες με υφαντά αυλές, οι ονομαστές πλατείες το Αρμί, το Λιβάδι, το Μεϊντάνι, οι περιποιημένες εκκλησίες, η θαυμάσια θέα, τα υπέροχα ηλιοβασιλέματα, ο δροσερός αέρας του βουνού, κάνουν τΆνώγεια έναν τόπο αξιαγάπητο. Οι Ανωγειανοί διατήρησαν στο πέρασμα του χρόνου ζωντανά και έντονα, τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τη γλώσσα τους που είναι γεμάτη από αρχαιοελληνικές λέξεις και την χαρακτηριστική δωρική προφορά τους. Αγωνίζονται για όσα κληρονόμησαν και είναι δεκτικοί σε καθετί νέο που τους προσφέρεται και τους βοηθά να επιβιώνουν και να δημιουργούν. Υπερασπίζονται με γενναιότητα και πάθος την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Η συμμετοχή τους στην εθνική αντίσταση, τους κόστισε την ολοκληρωτική καταστροφή του χωριού τους, το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Στις δεκατρείς Αυγούστου 1944 τΆνώγεια κάηκαν από τους Γερμανούς, ως αντίποινα για την απαγωγή του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή, στρατηγού Φον Κράιπε.