15 Κατασκευάζοντας μια νέα Αρρενωπότητα

H αρρενωπότητα σαν μια ρευστή έννοια, όπως προαναφέρθηκε, ανάλογα το πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο, μπορεί να λάβει τοξικά χαρακτηριστικά που συνδέονται αποκλειστικά με τη δύναμη και την κυριαρχία αλλά μπορεί επίσης να μετακινείται και να υιοθετεί και χαρακτηριστικά που παραδοσιακά θεωρούνται θηλυκά όπως είναι η ευαλωτότητα, η φροντίδα, η αλληλεξάρτηση η συναισθηματικότητα. Η αρρενωπότητα, παραδοσιακά, περιγράφεται ως ένας συνδυασμός συμπεριφορών και κανόνων που έχουν μακρά ιστορία: η ισχύς, η εξουσία (πολιτική, σεξουαλική, στρατιωτική) αλλά κυρίως η κυριαρχία – οι μηχανισμοί ελέγχου δηλαδή που φέρει το αρσενικό πάνω στους άλλους.

Αυτό το βάρος της αρρενωπότητας δημιουργεί διακρίσεις και ανάμεσα στους άνδρες καθώς οι άνδρες που δεν ανταποκρίνονται στο παραπάνω πρότυπο μπορούν να γίνουν αντικείμενα παρενόχλησης και κακομεταχείρισης και από άλλους άνδρες. Αν λ.χ. ένα αγόρι δεν θέλει να παίζει ξύλο ή έχει λεπτή φωνή ή είναι ήσυχο, τότε αποκλίνει από τα στερεοτυπικά προσδοκόμενα «αρσενικά» χαρακτηριστικά, με συνέπεια να περιθωριοποιείται ή να παρενοχλείται.

Σύμφωνα με τους Γκότση, Κοσμάτο, και Ταράση, ιδρύτες της Πρωτοβουλίας «Εξερευνώντας τις Αρρενωπότητες» υπάρχει ένα δίπολο που μπορούμε να το προσδιορίσουμε ως Harmful vs Healthy Masculinities. Θα ήταν προτιμότερο, ίσως, τις εναλλακτικές-νέες αρρενωπότητες να τις αποδίδουμε στα ελληνικά ως υγιείς και φροντιστικές αρρενωπότητες, ενώ τις τοξικές αρρενωπότητες ως ηγεμονικές ή κυριαρχικές. Μερικά ενδεικτικά παράδειγμα: Μια βλαπτική αρρενωπότητα είναι αυτή που διακόπτει πάντα τις γυναίκες, ή χειρότερα, δεν τις αφήνει καν να πάρουν το λόγο σε μια συζήτηση, που μπορεί να φτάσει μέχρι το σημείο της σεξουαλικής παρενόχλησης ή και του σεξ χωρίς συναίνεση που είναι βιασμός. Σε αντιπαράθεση, η υγιής και φροντιστική αρρενωπότητα θα δώσει χρόνο στις συνομιλήτριες για να πάρουν το λόγο, θα δέχεται τα όρια ή την απάντηση που δίνει μια θηλυκότητα, θαρωτήσει τι μπορεί να κάνει για να προάγει πρακτικές ισότητας, θα αναγνωρίσει τα προνόμια που της εξασφαλίζει μια πατριαρχικά δομημένη κοινωνία και θα μιλήσει σε φίλους, πολλαπλασιάζοντας το μήνυμα για μια άλλη έμφυλη προσωπική, σχεσιακή και κοινωνική πραγματικότητα.

Ο απώτερος σκοπός μιας τέτοιας μετασχηματιστικής προσπάθειας δεν μπορεί παρά να είναι η απελευθέρωση των ταυτοτήτων –και των ίδιων των ανθρώπων– από έμφυλους περιορισμούς, ώστε να κατανοήσουμε πως οι παραδοσιακές εκδοχές της αρρενωπότητας δεν είναι επικίνδυνες μονάχα για τις γυναίκες αλλά και για τους άντρες στο βαθμό που τους φυλακίζει σε μια προσπάθεια να ανταποκριθούν στο πρότυπο του δυνατού άντρα. Οι γυναίκες έχουν ήδη κάνει την εσωτερική τους επανάσταση ενάντια στα έμφυλα στερεότυπα και τους αυστηρούς ορισμούς τηςθηλυκότητας. Οι άντρες είναι αναγκαίο να συνειδητοποιήσουν ότι πολλές φορέςείναι και οι ίδιοι θύματα του στερεοτυπικά κυρίαρχου ηγεμονικού ανδρισμού! Η συμμαχία ανδρών και γυναικών με κοινό στόχο την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, της συμπερίληψης, της αυτονομίας, της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού, οφείλει να είναι το στοίχημα για τις γενιές και τις κοινωνίες του μέλλοντος.