Λαμία

Η Λαμία (αναφερόμενη από τον 8ο μέχρι το 19ο αιώνα με την ονομασία Ζητούνι) είναι πόλη και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας. Βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Όθρυς, κοντά στον ποταμό Σπερχειό.

Κατά τη μυθολογία, η Λαμία χτίστηκε από τον Λάμο, το γιο του Ηρακλή και της Ομφάλης, της ακόλαστης χήρας - βασίλισσας της Λυδίας που αγόρασε από τον Ερμή τον Ηρακλή. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι χτίστηκε από τη Λαμία, τη Βασίλισσα των Τραχινίων, θυγατέρα του Ποσειδώνα. Η λέξη Λαμία ετυμολογικά συγγενεύει με το «λαιμός» ή «λάμος», που σημαίνει χάσμα, βάραθρο ή και αχόρταγος, λαίμαργος. Γνωστό πως μέσα από την πόλη περνούσε μεγάλο και βαθύ ρέμα. Στη βορειανατολική πλευρά της Πλατείας Λαού, σε πρόσφατη ανασκαφή για ανοικοδόμηση αποκαλύφθηκε ένα βαθύ φαράγγι με τρεχούμενο νερό. Δεν αποκλείεται η Λαμία να ονομάστηκε έτσι από το ρέμα και τις πολλές της λάμιες που ζούσαν εκείνα τα χρόνια στην πυκνή της βλάστηση. Άλλη θεωρία είναι εκείνη που αναφέρει ο Αριστοτέλης. Η λέξη Λαμία είναι γένους θηλυκού, ονόματος επιθέτου και σημαίνει την περιοχή, τη χώρα, την πόλη που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους. Γύρω στα 19 μ.Χ. η Λαμία για πρώτη φορά χάνει το όνομά της και λέγεται Σεβαστή προς τιμήν του Ρωμαίου αυτοκράτορα («Σεβαστός» ήταν η ελληνική απόδοση του λατινικού τίτλου Augustus).

Η Λαμία είναι χτισμένη σε στρατηγική θέση, στις νότιες παρυφές του όρους Όθρυς. Πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες απέδειξαν ότι η περιοχή κατοικείτο τουλάχιστον από την εποχή του Ορείχαλκου (2800-1100 π.Χ.) Σημαντική άνθιση φαίνεται πως γνώρισε από το 413 π.Χ. Ήδη από τα τέλη του 5ου αι. πρέπει να ήταν οχυρωμένη, σύμφωνα με τμήματα οχυρώσεων στην ακρόπολη και στη σημερινή πόλη.

Ωστόσο η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία για την οχύρωση της Λαμίας προέρχεται από το Διόδωρο Σικελιώτη. Η οχύρωση αποσκοπούσε στην επιτήρηση της κοιλάδας του Σπερχειού, της παραλιακής οδού και του στενού περάσματος που οδηγεί στη Θεσσαλία. Η πόλη μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. τέθηκε κάτω από την κυριαρχία του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας. Το 323 π.Χ. η Λαμία έμεινε στην ιστορία ως η πόλη του «Λαμιακού Πολέμου», καθώς εκεί πραγματοποιήθηκε η μεγάλη σύγκρουση του Μακεδονικού στρατού με τον στρατό των ελληνικών πόλεων που μάχονταν των Μακεδόνων. Το 302 π.Χ. απελευθερώθηκε από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή και μέχρι την κατάληψή της από τους Ρωμαίους παρέμεινε κάτω από την επιρροή των Θεσσαλών και των Αιτωλών.

Το ποδόσφαιρο ανακαλύφθηκε στην αρχαία Λαμία σύμφωνα με την μαρμάρινη απεικόνιση που βρέθηκε στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το Δ.Α.Κ. Λαμίας στην οποία ένας αθλητής παίζει το άθλημα "επίσκυρος" που αποτελεί την πρώιμη μορφή ποδοσφαίρου. Το εύρημα αποτελεί την πιο αρχαία παράσταση που έχει βρεθεί πότε στον ελλαδικό χώρο και χρονολογείται τον 5ο με 4ο αιώνα π.Χ.

Στις 18 Οκτωβρίου 1944, ανήμερα της θρησκευτικής εορτής του Αγίου Λουκά, απελευθερώθηκε η πόλη της Λαμίας, μετά την αποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων και την υποχώρηση τους προς το βορρά. Ήδη στις 17 Οκτωβρίου δυνάμεις του ΕΛΑΣ Ρούμελης συγκρούστηκαν με τους Γερμανούς στη Μεγάλη Βρύση όπου σκοτώθηκαν εννέα μαχητές. Το απόγευμα της ίδιας μέρας στη Λαμία μια ομάδα SS συνάντησε στη σιδηροδρομική γραμμή δύο νεαρούς Λαμιώτες. Τους κυνήγησαν και τον εκτέλεσαν τον έναν επί τόπου λίγο πριν σημάνουν οι καμπάνες της απελευθέρωσης.

Το οχυρωματικό σύστημα της Λαμίας αποτελούνταν από δυο ζώνες, την ακρόπολη και το τείχος της κάτω πόλης. Ο σωζόμενος οχυρωματικός περίβολος έχει κάτοψη τριγωνική και σώζεται σε καλή κατάσταση λόγω των συνεχών επισκευών. Η περίμετρός του φτάνει τα 600μ. και το ύψος του ποικίλει φτάνοντας στη ΒΔ γωνία τα 13 μέτρα. Το Κάστρο έχει δυο πύλες, μια στα ΝΑ, τη λεγόμενη και «σιδηρά πύλη», μέσω της οποίας επικοινωνούσε με την κάτω πόλη και μια στα ΒΑ που οδηγούσε προς την Όρθρυ.

Πηγή: Wikipedia