Natuhaç lider Şıwpako Hawdıqo Mansur Rusların saldırganlıklarıyla ilgili olarak on beş yıl kadar önce kaldığı yerin yakınlarına bir Rus generali (Marigny'in yazdığına göre General Vlasov) tarafından yapılan bir baskını anlattı. Bu general burunsuz olduğundan Çerkesler kendisine Manca adını takmışlardı. Manca çok miktarda ganimet götürdü Bunların arasında daha önce kendisinden bahsettiğim ve Marigny'n yanlışlıkla "Azametli Prens" olarak nitelediği Kalabatyiko'nun kızlarından bir tanesi de vardı.
Rus baskının başarılı olmasının sebebi böyle bir olayın beklenmemesinden kaynaklanıyordu. Çünkü o sırada Çerkeslerin müttefiki Osmanlı Sultanı Ruslarla barış içinde olduğundan Çerkeslerin Rus topraklarına akın yapmalarına izin vermiyordu. Bu yüzden Çerkesler, Ruslardan böyle bir baskın beklemiyorlardı. Bunun üzerine Mansur gidip bu hareketin bir açıklamasını sormaya niyetlendi. Mansur'un deyimiyle "apoletli general" in huzuruna çıkartıldığında, kim olduğu ve ne istediği soruldu. Kendiside, böylesine kışkırtılmamış bir baskının sebebini öğrenmeye geldiğini söyleyerek cevap verdi. General hakaretvari bir tavırla Çerkesleri sevmediğini ve onları yok etmek istediğini söyledi. Bunun üzerine Mansur kılıcının kabzasını kavradı ve tam onu konuşturmak üzereydi ki, General hemen atılarak tercümanı aracılığıyla, "Sadece şaka yaptım, cesur dostum" dedi. Mansur'un, eğer zarara uğrayan ülkedaşlarına en kısa zamanda ve bol bir şekilde zararlanını geri ödemediği takdirde kendisinin ölü bir adam olacağı yolundaki tehdidine de nazik ve yatıştırıcı bir cevap verdi. Bu olaydan kısa bir zaman sonra bütün esirler bırakılarak zararları ödendi ve ölenlerle yaralananların zararları da parayla alabildiğince azaltıldı. Aynı General'in Doğu Şapsığın bölgesine sık sık yıkıcı baskınlarda bulunmasına rağmen o eyalete hiç bir tazminat verilmedi. Rus politikasının ince ağlarla örülmüş karışık politikasından bu uygulamanın sebeplerini bulmak zor olurdu. Fakat onun genelde dış politikada başarıyla izlediği metodun "böl ve yönet" olduğunu biliyoruz.
Çerkesyadan Savaş Mektupları James Stanislaus Bell
sindmeot
Şıwpako Hawdıqo Mansur bizi çok candan karşıladı ve ayağının durumundan dolayı bizi daha sık göremediğinden duyduğu üzüntüsünü ifade etti. Buraya gelme amaçlarımızdan biri de onun ayağını tedavi etmekti. Yaranın yirmi yıldır devam etmesine rağmen tedavisi imkansız görünmüyor. Sadece yarasına basılan bitkilerin tedavisi çok kötü bir şekilde uygulanmış. Bu yarayı, otuz kırk kadar arkadaşıyla bir kış günü Rus topraklarına yaptığı bir akın sırasında almıştı. Bol miktarda ganimet alarak dönüş yolunu tuttukları sırada üstün sayıdaki düşman kuvvetlerinin saldırısına uğrayarak elindekileri bırakmaya mecbur bırakıldılar. Fakat Mansur ile on arkadaşı, tekrar dönerek yeni bir girişimde daha bulunmak istediler. Fakat bu kez de yine saldırıya uğradılar ve Mansur ile bir arkadaşı dışında hepsi öldürüldü. Mansur, ağır bir şekilde yaralanan arkadaşını sırtında taşıdı. Sonunda şimdiye kadar hayatında görmediği çok soğuk bir havada esen rüzgarın oluşturduğu kar fırtınası altında gücü tükenerek yere yığıldı. Bu kar fırtınası aralıksız olarak yedi sekiz gün devam etti ve bütün bu süre boyunca Mansur, korunacak hiç bir şeyi olmadan yerde yattı. Ava çıkan bazı Çerkesler tarafından bulunduğunda neredeyse ölmek üzereydi. Kendisini yattığı yerden kaldırırlarken, donmuş olan çıplak ayağı buza yapıştığından bir kısmı yırtılarak buzun üzerinde kaldı. Bütün parmakları ve ayağının üst tarafı tamamen gitmiş ve ayak tabanının üstünde büyük bir yara kalmıştı. Yaranın kapanmaması, geçen uzun bir zamandan beri bu eyaletin büyük kısmının en büyük savaş lideri olan ve bu özelliğini sürdüren bu atak liderin sabırsız ve yerinde duramaz özelliklerinden de kaynaklanıyordu. Kendisini umutsuz olmaktan çok uzak bulduk. Kafası, kış mevsiminde de savaşı sürdürmek için uygulayacağı planlarla doluydu ve ayağının onun ata binmesine izin verecek kadar iyileşmesinden hemen sonra harekete geçmeyi düşünüyordu. Kendisinin tecrübeleri ve olayları açıkça algılama özelliğinden yararlanarak onunla, ülkenin selameti için ne tür operasyonları birlikte düzenleyebileceğimizi konuştuk. Bu konuşulanlar arasında (bundan sonra açıklanacağı şekilde) yemin işleminin yerine getirilmesi ve Abzeh Eyaleti'nin kuzey bölgelerine yapılması planlanan bir yolculuk vardı. Mansur, mümkün olduğu takdirde bizimle birlikte gelmeye söz verdi. Bu liderin evinde hiç bir "kadın türü" görülmüyor. Karısı öldü. Geçen yıl kırk elli kadar kölesi vebadan öldü. Bu yıl aldığı iki kadın da ölmüş bulunuyor. Fakat kendisini umutsuzluğa kaptıracağına (altmış yaşlarında olmasına rağmen) yeniden evlenmeyi planlıyor. Bu yüzden, ona hediye ettiğimiz İngiliz tabancasını bir yayla değiştirmemizi rica etti. Bu silah, evlenirken bir kadın için verilen eşyalar arasında vazgeçilmez bir yer tutmaktadır. Çerkesyadan Savaş Mektupları James Stanislaus Bell Psebebsi vadisi Çarşamba 1 Kasım 1837
