Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας, Εύβοια / Ancient Theater of Eretria, Evia, Greece

Το αρχαίο θέατρο βρίσκεται σήμερα στη συνοικία Θεάτρου, στον δήμο Ερέτριας του νομού Ευβοίας.

Η πρώτη οικοδομική φάση του χρονολογείται πιθανόν στο τελευταίο τρίτο του 4ου αιώνα π. Χ. και η δεύτερη γύρω στο 300 π. Χ. με βάση μια επιγραφή των χρόνων του Δημητρίου του Πολιορκητή. Κατά την τρίτη και τελευταία οικοδομική φάση, μετά το 198 π. Χ., επεκτάθηκε το κτίριο της σκηνής.

Το θέατρο έχει την χαρακτηριστική τριμερή διάρθρωση των ελληνιστικών θεάτρων: κοίλο, σκηνικό οικοδόμημα και ορχήστρα. Από την πρώτη φάση σώζονται μόνον τα θεμέλια του σκηνικού οικοδομήματος και των παρασκηνίων, ενώ αγνοούμε την κάτοψη της ορχήστρας και τη διαμόρφωση του κοίλου.

Στη δεύτερη φάση ανήκει η σημερινή μορφή του κοίλου και της ορχήστρας. Το κοίλο δεν στηρίζεται στον φυσικό λόφο, όπως συμβαίνει με τα ελληνικά θέατρα, αλλά σε τεχνητό ημικυκλικό ανάχωμα. Χωρίζεται σε έντεκα κερκίδες από δώδεκα κλίμακες που δίνουν πρόσβαση στα εδώλια. Το θέατρο είχε χωρητικότητα 6.000 θεατών περίπου, από τους οποίους οι επιφανέστεροι κάθονταν στην προεδρία.

Η κυκλική ορχήστρα έχει διάμετρο 22 μ. και οριοθετείται από ένα ημικυκλικό κανάλι ομβρίων υδάτων που συνδέεται με δύο υπόγειους αγωγούς. Η ορχήστρα καλυπτόταν με κονίαμα και την κοσμούσαν δίχρωμα ζωγραφιστά σχέδια που απεικόνιζαν κλήμα και σταφύλια. Ένα υπόγειο θολωτό πέρασμα συνέδεε το κτίριο της σκηνής με την ορχήστρα. Ο σχεδιασμός αυτός, σπανιότατος στα ελληνικά θέατρα, επέτρεπε σε ορισμένες παραστάσεις τη σκηνοθετική αποκάλυψη του κάτω κόσμου.

Η σκηνή ανήκει στον τύπο με υπερυψωμένο προσκήνιο. Κατά την τρίτη οικοδομική φάση, στις αρχές του 2ου αιώνα π. Χ., η σκηνή επεκτάθηκε με την προσθήκη δύο πτερύγων που διακοσμούνται με ζωγραφικά σχέδια. Τοποθετήθηκε επίσης ένα προστατευτικό κιγκλίδωμα στην πρώτη σειρά των εδωλίων για να προστατεύει τους θεατές κατά τους αγώνες των μονομάχων.

Από το εν μέρει λαξευμένο και εν μέρει επιχωμένο κοίλο διατηρείται περίπου το ένα πέμπτο του αρχικού συνόλου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των λίθινων εδωλίων έχει διαρπαγεί. Από τα αναλήμματα που στήριζαν τις επιχώσεις του κοίλου στις παρόδους και από το σκηνικό οικοδόμημα σώζονται οι κατώτεροι δόμοι από ασβεστολιθικές λιθοπλίνθους. Η χαλάρωση των τοίχων και η προϊούσα φυσική διάβρωση των πρανών και του δομικού υλικού αποτελούν σοβαρές απειλές για την κατάρρευση του μνημείου και απαιτούν τη λήψη άμεσων μέτρων στερέωσης των τοίχων, σταθεροποίησης των πρανών και συντήρησης του λίθου.

Λόγω της προχωρημένης αποσάθρωσης, η πρόσβαση στο μνημείο έχει απαγορευτεί. Πριν από την απαγόρευση το αρχαίο θέατρο ήταν επισκέψιμο και κατά καιρούς είχαν γίνει κάποιες θεατρικές παραστάσεις.