သောတာပန်ဖြစ်ချင်ရင် မတွေးနဲတဲ့ မဟာဗောဓိမြိုင် ဆရာတော်ကြီး

သောတာပန်
သောတာပန် ဆိုသည်မှာ သောတာပတ္တိမဂ်ဖိုလ်ကို ရသောသူကို ဆိုလိုသည်။ သောတာပန်တို့သည် ကိလေသာ အညစ်အကြေးဖြစ်သည့် ဒိဋ္ဌိနှင့် ဝိစိကိစ္စများ မရှိကြပေ။ ထို့ကြောင့် ရတနာသုံးပါးအပေါ် ယုံမှားသံသယများ လုံးဝမရှိတော့သောသူများ ဖြစ်သည်။ သောတာပန်တို့သည် ကံငါးပါးဖြစ်သည့် သူ့အသက်သတ်ခြင်း၊ သူတစ်ပါးဥစ္စာ ခိုးယူခြင်း၊ ကာမဂုဏ်၌ မှားယွင်းစွာကျင့်ကြံခြင်း၊ လိမ်လည်ကာ ပြောဆိုခြင်း၊ အရက်သေစာ သောက်စားခြင်း စသည့်မကောင်းမှုများ ကျူးလွန်ခြင်း လုံးဝမရှိတော့ပေ။ သောတာပန်တို့သည် သေလွန်သည့်အခါတွင် အပါယ်လေးဘုံသို့ မရောက်ကြရပေ။[၁] သံသရာတွင်လည်း အများဆုံး (၇) ဘဝသာ ကျင်လည်ရပြီး အဆုံး၌ ရဟန္တာဖြစ်ကာ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်မည် ဖြစ်သည်။[၂]

သောတာပန် (၂ ) မျိုး

(၁) စူဠသောတာပန်

ခန္ဓာ၊ အာယတန၊ ဓာတ်၊ သစ္စာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားများကို သုတမယ ဉာဏ်ဖြင့် သိပြီး၊ စိန္တာမယ ဉာဏ်ဖြင့်လည်း ဝေဖန်သုံးသပ် ဆင်ခြင်တွေးခေါ်နိုင်ပြီး ဖြစ်မှု၊ ပျက်မှု သဘောတရားကို မြင်သောပုဂ္ဂိုလ်။ (ဝိပဿနာ ရှု၍ ဥဒယ-ဘယ ဉာဏ်ကိုရောက်ရင်ကို အကျိုးများသည်ဟု ဆရာတော်များ ဟောကြားကြသည်။)

အဆင့်အတန်း
(က) တစ်ဘဝ ( သို့ ) နှစ်ဘဝ အပယ် မလား။
(ခ) အသိတရားအဆင့် ( ညာတပရိညာ )
(ဂ) အပွားအဆင့် ( တရားအားထုတ်မှု၍ ဒိဋ္ဌိမပြုတ်သေး၊ ဒုဗ္ဗလ ( အားနည်းသော ) ဝိပဿနာ )

ဘုရားရှင်၌ သဒ္ဓါပေမဖြစ်ရုံမျှဖြင့် စူဠသောတာပန် ခေါ်ကြောင်း၊ [၃] ပစ္စယပရိဂ္ဂဟဉာဏ် ရသောပုဂ္ဂိုလ်ကို စူဠသောတာပန်ခေါ်ကြောင်း၊ [၄] ကင်္ခါဝိတရဏဝိသုဒ္ဓိ စခန်းသို့ ရောက်သော ပုဂ္ဂိုလ်ကို စူဠသောတာပန် ခေါ်ကြောင်း၊ ဂတိလည်း မြဲပြီဖြစ်ကြောင်း၊ [၅] ရတနာသုံးပါး၌ သက်ဝင်ယုံကြည်မှု၊ ငါးပါးသီလ လုံခြုံမှု၊ ဤလေးပါးကို သောတာပန်၏ ဂုဏ်အရည်အချင်းများ အဖြစ် ဟောထားသောသုတ်များ၊ မဟာနာမသုတ်၊ ဓမ္မဒိန္နသုတ်၊ နန္ဒိယသုတ်၊ ဘဒ္ဒိယသုတ်၊ သဂါထကသုတ်၊

(၂) မဟာသောတာပန်

ခန္ဓာ၊ အာယတန၊ ဓာတ်၊ သစ္စာ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားများကို သုတမယ ဉာဏ်ဖြင့် သိပြီး၊ စိန္တာမယ ဉာဏ်ဖြင့်လည်း ဝေဖန်သုံးသပ် ဆင်ခြင်တွေးခေါ်ရုံသာမကဘဲ၊ ဘာဝနာမယဉာဏ်ဖြင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ကြိုးစားပွားများနေသောကြောင့် ခန္ဓာ (၅) ပါး၊ ရုပ်နာမ် (၂) ပါး၏ ဖြစ်ပျက်ကို မြင်၊ ဖြစ်ပျက်ကို မုန်း၊ ဖြစ်ပျက်၏ဒုက္ခ ကြီး ချုပ်ဆုံးမှုကိုပါ မြင်သော ပုဂ္ဂိုလ် ။

မဟာသောတာပန် (၆) မျိုး

(က) သတ္တက္ခတ္တုပရမ သောတာပန် = (၇) ကြိမ် ပဋိသန္ဓေ နေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ
(ခ) ကောလံကောလ သောတာပန် = လူနတ်ဘဝ နှင့် ၂ ဘဝမြောက်မှ၊ ၆ ဘဝမြောက်အထိသာ နေပြီးနိဗ္ဗာန်ဝင်သူ (၂၊ ၃၊ ၄၊ ၅၊ ၆ ကြိမ် ပဋိသန္ဓေ နေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ )
(ဂ) ဧကဗီဇ သောတာပန် = လူနတ်ဘဝ နှင့် ၁ ကြိမ် သာနေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ
(ဃ) သောတာပန်ဖြစ်သည့်ဘဝ၌ပင် အထက်မဂ်ဖိုလ်တက်ဦးမည့် သောတာပန်(၅) ဈာန်ရ၍ ဗြဟ္မာဖြစ်ပြီး ကာမဘုံသို့ ပြန်မလာတော့သော သောတာပန် (ဥပမာအားဖြင့် အနာဂါမ်နှင့်တူ)(၆) ဘုံစဉ်စံ သောတာပန် = သုဒ္ဓါဝါသ ဗြဟ္မဘုံကိုချန်ပြီး ကျန်သုဂတိဘုံများ တွင် တစ်ဘဝပြီး တစ်ဘဝ မြင့်ကာ မြင့်ကာ ဘုံစဉ်စံပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ ( ဝိသာခါ၊ သိကြားမင်း၊ အနာထပိဏ်) [၆]

ဘုံစဉ်စံ သောတာပန်ကို ပါဠိ၌ ဝဋ္ဋဇ္ဈာသယ/ဝဋ္ဋဘိရတ သောတာပန်ဟု အသုံးရှိသည် ဝဋ်ဘဝ၌ ပျော်မွေ့သော သောတာပန်ဟု ဆိုလိုသည် ပထမသောတာပန် သုံးမျိုးကဲ့သို့ အဆုံးဘဝရောက်မှ သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဖြစ်ခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ သောတာပတ္တိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံမှ သကဒါဂါမိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံ အနာဂါမိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံ အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံတို့ကို ဝဋ်ဘဝများစွာ စံစားပြီး အဆင့်မြင့်သွားခြင်းဖြစ်သည်။ သုဒ္ဓါဝါသဘုံသို့လည်း ရောက်ရာသော အကြောင်းရှိသည်။

သောတာပန်ဖြစ်ကြောင်း အင်္ဂါလေးပါး

သောတာပန်ဖြစ်စေသည့် အင်္ဂါလေးပါးတို့မှာ -

၁။ သပ္ပုရိသသံေသ၀ = မဂ်ဖိုလ်ကို ညွှန်ပြတတ်သော သူတော်ကောင်းနှင့် ပေါင်းသင်းရမှု။

၂။ သဒ္ဓမ္မဿဝန = မဂ်ဖိုလ်ရောက်ကြောင်း သူတော်ကောင်းတရားကို နာကြားရမှု။

၃။ ယောနိသောမနသိကာရ = ရုပ်နာမ်တရားတို့၌ မှန်ကန်တည့်မတ်စွာ နှလုံးသွင်းမှု။

၄။ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိ = မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်အားလျော်သော အကျင့်ကို ကျင့်မှု။