'Yalan Makinesi' Yalanı Tespit Edebilir mi? Yoksa Kandırılabilir mi?

Yalan makinası, veya daha teknik adıyla poligraf, Hollywood filmlerinin vazgeçilmezi: Hani şöyle göğsünüze ve parmaklarınıza bir şeyler bağlanıyor, sonra aksi ve ciddi bir memur size bazı sorular soruyor, ve ne hikmetse, bu makina sizin gerçeği söyleyip söyleyemediğinizi anlayabiliyor! Ne muhteşem, di mi? Öyle ki bu aletler Amerika'da halen FBI, DEA ve CIA gibi kolluk kuvvetleri tarafından, yeni çalışanları işe almak için yılda 70.000'den fazla kişi üzerinde kullanılıyor; birçok eyalette polisler tarafından şüphelilerin, mahkemeler tarafındansa sanıkların olası suç işleme sebeplerini tespit etmekte, veya belli suçluların tutukluluk halinin devam edip etmeyeceğini belirlemede kullanılıyor. Hatta bazı özel şirketler de işe alacakları kişileri poligraf testinden geçirerek eleyebiliyorlar.

Türkiye'de poligraf kullanımı çok daha kısıtlı, örneğin bizim mahkemelerimizde bu alet kullanılmıyor. Ama yine de yalan makineleri Türkiye'de de kendine 3 önemli alanda yer buluyor: İlki, özel sektörde, özellikle de bazı güvenlik birimlerine personel alımları sırasında poligraf testi istenebiliyor. İkincisi, birbirine güvenmeyen zengin çiftler, eşlerinin yalan söyleyip söylemediklerini ispatlamak için 300-400 euro gibi absürt fiyatlar vererek özel şirketlere bu testi yaptırabiliyorlar.

Ama üçüncüsü, ve belki de hepsinden önemlisi, yalan makinaları Türkiye'de eğlence sektöründe çok revaçta. Büyük oranda Hollywood etkisiyle, Türk televizyonlarında ve YouTube kanallarında, kendilerini veya konuklarını bu alete bağlayıp, çeşitli komiklikler şakalar yapan onlarca video bulabilirsiniz. Aslında eğlence programlarının, insanların zamanını öldürüyor olması ve bu sırada hayatlarına neredeyse hiçbir şey katmıyor olması haricinde çok bir sıkıntısı yok; ama işte, bazen çizgiyi aşıp da, bariz yalanlar söyleyen şarlatanların halkı yanlış yönlendiren iddialarının popüleritesini arttırmak için de bu aletler kullanılabiliyor. Çünkü bu programları izleyen insanlar, "E yalan makinesi adamın doğru söylediğini söylüyor, demek ki yalan söylüyor olamaz!" gibi bir düşünceye kapılabiliyorlar. İşte bu, çok tehlikeli! Ve o nedenle bugün, sizinle, bu aletlerlerin gerçekte ne olduğuna, nasıl çalıştığına, ve en önemlisi, işe yarayıp yaramadığına bakacağız. Hazırsanız, başlayalım.

#YalanMakinesi #Poligraf #Yalan

00:00 Giriş: Yalan Makinesi Nedir?
00:55 Türkiye'de Poligrafların Kullanıldığı 3 Alan!
02:32 Günde Kaç Tane Yalan Söylüyoruz?
04:08 Eskiden İnsanlar Yalanı Nasıl Anlıyorlardı?
06:20 Referans Hattı: Gözler Yalan Söyler mi?
07:47 MK-Ultra Projesi: Yalanları Yakalamanın Bir Yolu Var mı?
09:46 Mahkemelerde Yalanlar Nasıl Tespit Ediliyor?
11:16 Poligraf (Yalan Makinesi) Nasıl Çalışıyor?
13:04 Yalan Makineleri Ne Kadar Güvenli?
14:20 Karşı Teknik Eğitimleri: Yalan Makinesi Nasıl Kandırılır?
17:46 Poligraflar Tamamen Rastgele Sonuçlar Üretiyor!
18:15 Yalan Makineleri Yalanı Ölçemez!
19:17 Kapanış: İyi Bir Amaç, Kötü Bir Uygulama...

***

📽️ Videografi & Post-Prodüksiyon: Çınar Ege Bakırcı

Evrim Ağacı'nın Türkiye'de bilim anlatıcılığı çalışmaları tamamen okurları ve izleyenleri tarafından maddi olarak desteklenmektedir. Yaptıklarımızı faydalı buluyorsanız ve daha fazlasını yapmamıza katkı sağlamak isterseniz:

Yanımızda durduğunuz için çok teşekkürler! ❤

***

BAZI FAYDALI BAĞLANTILAR:

[furkfurkan-l]

Evrim abim Orkun Işıtmak ve Yusuf Güney'in yalan makinesi videosuna sinirlenmiş

[aliyatarkalkmaz]

Yusuf Güney'den sonra böyle bir video gerekiyordu abi. Böyle şarlatanlardan daha çok böyle bilimsel içeriklerin öne çıkması lazım.

[c.g]

Çağrı Mert Bakırcı'nın en büyük yalanı: "Bu da başka videonun konusu"

[anixqs]

Çagri bey tüm gün matematik çalışıyorum ve ağır bir antrenman yapıyorum. Yataktayken uyuyamiyorum ve rastgele bir videonuzu açıyorum ve sesiniz ninni gibi gerçekten. Uyurken hem bilgileniuorim hem verimli bir uyku geçirmiş oluyorum. Teşekkürler Evrim Ağacı

[uwu-vy]

Makineyi manipüle etmeyi bi kenarı bıraksak bile, manipüle etmeyenlerde dahi işe yaraması için, önce herkesin aynı kişilikte olması lazım, aynı psikolojide olması lazım. Birinde panik atak varsa olmadık sorularda heycan yapabilir veya psikolojisi iyi değilse olmadık yerlerde panikleyebilir.

[arslanrasit]

18:30 küçükken, babamın beni dövmek için bahane aradığı zamanlarda babam sürekli "yutkunuyosun, demek ki yalan söylüyorsun" dediği için şu 29 yaşımda bile ne zaman birinin benim yalan söyleyeceğimden şüpheleneceğini düşünsem deli gibi yutkunmaya başlıyorum. Yapıştı kaldı

[umutnarin]

Yaw bayılıyorum bu ekibe, bu adama, bu kanala nerde abzürt bilimden uzak aptal insanların söylediği ve yaptıkları bazı sınıftaki insanların akıllarını kurcalarken hızır gibi yetişiyorlar.

[oLdness_]

Evrim ağacı YouTube Türkiye'nin en faydalı, dolu kanalı. Adamlar en basit güncel bir saçmalıktan bile bi dolu bilimsel bilgi veriyor. Degerini bilin.

[kayaartworks]

Yusuf Güneyin videosunu izlediğimde herif kendini o kadar inandırmış ki cevaplarken vücudu buna fiziksel bir tepki vermemesi normal diye düşündüm tam olarak öyleymiş

[alperenaydn]

Yıllardır milyonlarca insanın ufkunu açmasında yardımcı olan, bilim adı altında sergilenen safsataların aslında ne olduğunu herkese bilimsel olarak açıklayan Çağrı Bey sizinde Öğretmenler Gününüz kutlu olsun efenim.

[kubilock]

Salt gerçeği anlatan tek bir kanal var o da sizsiniz. umarım hep böyle kalır

[totomotovlogg]

Bu adam TR için büyük bir velinimet Enes Yılmazer gibi yabancı dilde içerik üretecek diye ödüm kopuyor :)

[kubilock]

01:58 O kadar haklısın ki saygım bi kat daha arttı.

[SaraMiyav]

En sevdiğim dizilerden biri olan Lie To Me dizisinde bu konuya açıklık getiriyorlardı. Adamın sorgusuna giren kadın gömleğinin iki düğmesini açıp sorguya devam ediyordu ve yalan makinesi ötmeye başlıyordu çünkü makinenin ölçmekte olduğu belirtileri (kalp atışının hızlanması, tansiyonun artması, terlemek vs.) bir insan libidosu yükseldiğinde de gösterebilirdi. Mikro ifadeler hakkında video geleceği zaman bu diziden de mutlaka bahsedilmeli çünkü dizinin tüm konusu bunun üzerineydi

[Laoveyn]

Bir insan gördüğü hayallerin gerçek olduğuna inanıyorsa yalan söylemiyordur :)

[tahaarik]

Çağrı abim sana bayılıyorum ya çok güzel ve kibarca ne demek istediğini söylüyorsun. Sana helal olsun.

[erem]

video boyunca sorulan soruları kendime sorarak sakin kalmaya çalıştım teşekkürler pro yalancıyım artık

[HakanKar-dikv]

Evrim Abi Yusuf Güney’e Sağlam Geçirmiş

[ayhankiraz]

Sizi dinlerken bile strese girdim. Ufff.!
Yüreğinize sağlık.

[Banatmayinartik]

Sen bi harikasın abi Cidden Bilim Mantık İle İlerlemek mükemmel hissetiriyor insanlar bazen gözlerini kapatmayı seçiyor .... Ve seni kimseden korkmadan isnanları eliştirmen hoşuma gidiyor