Ιχνηλατώντας τον εθιανό πηδηχτό παραδοσιακό χορό της Κρήτης

Το ντοκιμαντέρ με τίτλο "Ιχνηλατώντας τον εθιανό πηδηχτό παραδοσιακό χορό της Κρήτης", δημιουργήθηκε από την ΑΜΚΕ ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ στο πλαίσιο του ομώνυμου πρότζεκτ , το οποίο επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Αφορούσε μια σειρά από δράσεις πάνω στον άγνωστο στο ευρύ κοινό Εθιανό πηδηχτό χορό, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Ανάπλασης Εθιάς, που περιλάμβανε έρευνα και τεκμηρίωση από χοροδιδάσκαλο, επιτόπιες συνεντεύξεις από τους κατοίκους του χωριού Εθιά, οργάνωση capacity building εργαστηρίων, κατά το οποίο οι ηλικιωμένοι του χωριού μίλησαν για τον χορό και τον έμαθαν στη νέα γενιά και σύγχρονη αναβίωση του χορού από νέους και ηλικιωμένους. Όλη η διαδικασία και οι δράσεις καταγράφηκαν και φιλμογραφήθηκαν και δημιουργήθηκε ντοκιμαντέρ διάρκειας 45’ περίπου.
Συμμετείχαν πάνω από 150 άτομα στις δράσεις, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων που μίλησαν στο ντοκιμαντέρ, που μας έμαθαν τον χορό στο χοροδιδασκαλείο που οργανώθηκε στην Εθιά, των χορευτών από δύο σχολές παραδοσιακών χορών, των μουσικών, των απλών κατοίκων που παρακολούθησαν τα εργαστήρια.

Ευχαριστούμε θερμά τον Σύνδεσμο Ανάπλασης Εθιάς και όλες τις Εθιανές και τους Εθιανούς, τον πρώην πρόεδρο του Συνδέσμου Γιώργο Δολαψάκη και το παλιό Δ.Σ., τον νυν πρόεδρο του Συνδέσμου Μπάμπη Γαρεφαλάκη και το παρόν Δ.Σ., τον πρόεδρο της κοινότητας Ροτασίου – Εθιάς Βελεγράκη Μανώλη, τον Γιώργο Κουγιουμουτζή και τον Γιώργο Μερκουλίδη για την πολύτιμη βοήθεια και την παραχώρηση υλικού από το προσωπικό τους αρχείο, τον Αντώνη Διαμαντή, τον Γιώργο Ζαχαριουδάκη και όλους τους εθελοντές που βοήθησαν στην υλοποίηση του έργου.

Σύλληψη, σχεδιασμός, υλοποίηση προγράμματος
και έρευνα / σενάριο: Ειρήνη Κουτσάκη, Μαρία Λούκα

Εικονοληψία / Μοντάζ: Ευαγγελία Γούλα
Επιστημονικός σύμβουλος: Γιάννης Πλαγιωτάκης (Χοροδιδάσκαλος)
Διασκευή, μουσική εκτέλεση: Γιώργος Ζαχαριουδάκης

Το φωτογραφικό υλικό που έχει συμπεριληφθεί στο ντοκιμαντέρ ανήκει στο προσωπικό αρχείο του Νικόλαου Μαθιουδάκη.

Τον Εθιανό σκοπό έπαιξαν οι:
Λύρα - Κακουδάκης Κώστας, Λουλάκης Γιώργος (Γιαχνής), Παπαδάκης Μανώλης, Σαριδάκης Κώστας, Σεβαστάκης Γιώργος
Λαούτο – Ζαχαράκης Κώστας, Μερκουλίδης Νίκος, Σαριδάκης Γιώργος, Σεβαστάκης Μανώλης
Πνευστά - Ζαχαριουδάκης Γιώργος, Μερκουλίδης ΓΙώργος
Κρουστά - Λούκα Μαρία

Συμμετείχαν:
-τα μέλη από τον χορευτικό σύλλογο «Χορόσπιτο»
Αλιγιζάκης Αγησίλαος, Αναγνωστάκη Μαρία, Βαβουράκης Γιώργος, Βιολάκης Κωνσταντίνος, Βιολάκης Στέλιος, Διαβαδιανάκη Ελίνα, Κοτσάνη Κική, Κουτεντάκη Δέσποινα, Κουφάκης Νίκος, Κωστάκη Κατερίνα, Λαμπρογιαννάκης Μανόλης, Μαλλιωτάκη Πόπη, Μιχελακάκης Ανδρέας, Παπαδάκης Νίκος, Πουλάκης Μανόλης, Ρεγκλή Δήμητρα, Ρουσοχατζάκη Βαγγελιώ, Στρατάκη Στέλλα, Τρέντσιου Χρύσα, Φιολιτάκη Μαρία, Χανιωτάκης Γιάννης, Χουδετσανάκης Γιώργος, Ψαράκη Κατερίνα

-τα μέλη από το «Παραδοσιακό Εργαστήρι Χορού»
Κουγιουμουτζής Γιώργος, Κουγιουμουτζή Ειρήνη, Κουγιουμουτζής Λευτέρης, Μαρκοδημητράκης Νίκος, Σφακιανάκης Νίκος, Τριτσάρη Μαρία

και οι Εθιανές και Εθιανοί:
Βελεγράκη Ιωάννα του Μανώλη, Βελεγράκη Μαρία του Ανδρουλάκη, Γαρεφαλάκη - Φανουράκη Ελένη, Γεωργάκη Ελισάβετ, Δολαψάκης Γεώργιος, Ζαχαράκης Κωνσταντίνος, Καλεντάκη Θάλεια, Καλεντάκη Μαρία, Καλεντάκη Νικητούλα, Κοσμαδογιώργης, παπά Δημήτρης Κουσταλάκης, Λουλάκης Γεώργιος, Λουλάκης Μιχάλης, Λουλάκης Χρήστος, Μαυράκης, Μαυρομανωλάκη - Βελεγράκη Ευαγγελία, Μερκουλίδης Νίκος, Παπαδάκης Μανώλης, Πουλάκης Μιχάλης, Πουλάκης Νικόλαος, Σαριδάκης Γεώργιος, Σαριδάκη Ειρήνη, Σεβαστάκης Γιώργος, Σεβαστάκης Εμμανουήλ, Σφακιανάκης Μιχάλης, Σφακιανάκης Γιώργος, Χουρδάκης Μιχάλης

Διάστημα έρευνας και καταγραφής:
Νοέμβριος 2023 – Μάρτιος 2024

Παραγωγή:
Α.Μ.Κ.Ε. ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ
Με την υποστήριξη και την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού
(Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς)

Η περιοχή των Αστερουσίων φημίζεται για τη χορευτική δραστηριότητα των κατοίκων της από την εποχή των πρωτομινωικών χρόνων. Ειδώλια με χορευτές σε κυκλικό σχήμα που έχουν βρεθεί στη κορυφή του Κόφινα μαρτυρούν ότι σ΄ αυτήν την περιοχή υπήρχε έντονη χορευτική δράση, με λατρευτικό κυρίως χαρακτήρα.
Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, ο χορός χορευόταν σίγουρα στα τέλη του 19ου αιώνα, πολύ πιθανόν και παλιότερα.
Ο Εθιανός είναι μία μορφή πηδηχτού χορού διαφορετική από τους άλλους
πηδηxτούς, με ποικιλομορφία στη χορευτική φράση. Χορεύεται χωρίς πολλές φιγούρες, χαμηλά, όπως λένε οι γεροντότεροι. Παιζόταν συνήθως στη μέση του γλεντιού, στην αρχή έπαιζαν αργοί χοροί και στο τέλος η κορύφωση γινόταν με τον πηδηχτό. Οι περισσότεροι ντόπιοι τον χορό τον αναφέρουν σαν πηδηχτό ή παλιό πηδηχτό.

[irenekoutsaki]

Ευχαριστούμε όλες τις εθιανές και τους εθιανούς που συμμετείχαν στο

[ΜαρίαΚαλεντάκη]

ΟΣΕΣ ΦΟΡΕΣ; ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΔΩ ΔΕΝ ΤΟ ΠΟΧΟΡΤΑΙΝΩ, , ΜΠΡΑΒΩ ΣΤΟΥΣ ΑΙΤΙΟΥΣ ΝΑ ΓΙΝΗ ΑΥΤΌ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΈΡ
ΕΘΙΑ ΜΟΥ ΌΜΟΡΦΟ ΧΩΡΙΟ
ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΛΌ ΧΟΡΟΣ ΣΟΥ
ΑΠΟΥ ΕΥΛΟΓΗΣΑΙ Ο ΘΕΟΣ
ΝΑΧΗΣ ΚΑΙ ΆΓΙΟ ΣΟΥ

[emmanouelaxenikaki]

Θα ήθελα να εκφράσω τις ανησυχίες και τις σκέψεις μου, ως Εθιανής, σχετικά με τη συνεργασία σας με τον Σύνδεσμο Ανάπλασης Εθιάς για την παραγωγή του βίντεο Ιχνηλατώντας τον εθιανό παραδοσιακό χορό τη Κρήτης. Ενώ αναγνωρίζω τη σημασία της προώθησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, υπάρχουν αρκετά ζητήματα που χρήζουν διευκρίνισης και που, κατά την άποψή μου, πρέπει να ληφθούν υπόψη πριν από οποιαδήποτε πιθανή συνεχιζόμενη συνεργασία και προώθηση του βίντεο.
1. Έλλειψη Διαφάνειας και Συμμετοχής των Εθιανών
Η συμφωνία δημιουργίας του βίντεο πραγματοποιήθηκε χωρίς την ενημέρωση και τη συμμετοχή των χωριανών για το αν συμφωνούν με τη δημιουργία του βίντεο ή όχι, κάτι που προκαλεί αίσθημα αδικίας και απογοήτευσης. Ενημερώθηκαν αφού είχε ήδη συναφθεί η συμφωνία συνεργασίας μεταξύ του ΔΣ του Συνέδσμου και της εταρείας σας, ενημερώθηκαν δηλαδή 9 μήνες μετά!!!! Η απόφαση να προχωρήσει το βίντεο χωρίς τη συμφωνία και την ενεργό συμμετοχή των χωριανών δημιούργησε μια αποξένωση εξού και η πολύ χαμηλή συμμετοχή των Εθιανών από το βίντεο. Είμαι πεπεισμένη ότι τέτοιες πρωτοβουλίες πρέπει να υλοποιούνται με τη συμμετοχή και την υποστήριξη των κατοίκων, οι οποίοι είναι οι πραγματικοί φορείς και προστάτες της τοπικής παράδοσης πριν από οποιαδήποτε συμφωνία.
2. Ανακρίβειες και Λανθασμένη Τεκμηρίωση
Το περιεχόμενο του βίντεο περιλαμβάνει ανακρίβειες και λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με τον «Εθιανό Πηδηχτό» και άλλες πτυχές της τοπικής μας κληρονομιάς. Αυτό υπονομεύει την αυθεντικότητα του βίντεο και μπορεί να παραπλανήσει όχι μόνο τους εξωτερικούς θεατές, αλλά και τους ίδιους τους χωριανούς. Η αλήθεια και η ακριβής παρουσίαση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι το κλειδί για την αξία και την αποδοχή τέτοιων δράσεων από του Εθιανούς.
3. Η Συμμετοχή των Χωριανών και η Απαιτούμενη Αυθεντικότητα
Η συμμετοχή των χωριανών στο βίντεο είναι ελάχιστη, γεγονός που δημιουργεί αίσθηση αποξένωσης από το βίντεο. Η πολιτιστική μας κληρονομιά ανήκει σε εμάς, και η αυθεντικότητα των βίντεο που την προβάλλουν πρέπει να αντικατοπτρίζουν τη συμμετοχή και τη φωνή μας. Χωρίς τη συμμετοχή των Εθιανών, το βίντεο χάνει τη σύνδεση με την πραγματικότητα της τοπικής μας παράδοσης.
4. Η Αντίδραση της Κοινότητας και το Αίσθημα Αδικίας
Αναγνωρίζω ότι το βίντεο μπορεί να έχει απήχηση σε εξωτερικούς θεατές, αυτοί που εσάς ακολουθούν, αλλά η πραγματική αξία του βίντεο είναι αμφισβητήσιμη. Εάν βρισκόσασταν στη θέση μου-μας, θεωρείτε ότι θα σας άρεσε να δείτε το δικό σας πολιτιστικό κληροδότημα να προβάλλεται χωρίς τη συμμετοχή και τη συναίνεσή σας με ελάχιστη συμμετοχή των χωριανών και με ελλιπή τεκμηρίωση; Πιστεύω ότι η συμμετοχή και η διαφάνεια είναι απαραίτητες για την επιτυχία τέτοιων δράσεων και την αποδοχή τους από την κοινότητα της Εθιάς. Δεν συμφωνείτε;
Αναγνωρίζοντας την αξία της προώθησης της παράδοσης και του πολιτισμού, η εταιρεία σας θα πρέπει να αναθεωρήσει τη διαδικασία και να συνεργαστεί με τους Εθιανούς εκ νέου για την τροποποίηση του βίντεο. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι το βίντεο, και κάθε αντίστοιχο έργο, πρέπει να αναδεικνύει την αυθεντικότητα της παράδοσης και να είναι προϊόν συνεργασίας με τους κατοίκους, για να διασφαλιστεί η αληθινή αξία και η διαρκής αποδοχή του.
Ευχαριστώ για την κατανόση και τη δυνατότητα του διαλόγου μαζί σας.