Βαγγέλης Καρατζής: Ο εργατικός αθλητισμός στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και η παρέμβαση της Αριστεράς

20 Ιουνίου 2024 - Ως διακριτή πτυχή της φαινομενολογίας του εργατικού κινήματος, ο εργατικός αθλητισμός εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο την περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι κυματισμοί του μεγάλου μετασχηματιστικού διαβήματος του ρωσικού Οκτώβρη συνέπεσαν χρονικά με την αλματώδη διάχυση των σπορ στις κοινωνίες της γηραιάς ηπείρου, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη για μια εναλλακτική πρόταση στον αθλητισμό και την οργάνωση του «που ηγεμονεύεται από την αστική τάξη». Στην Ελλάδα, οι ρίζες του σωματειακού αθλητισμού εντοπίζονται στον 19ο αι όταν και συγκροτούνται τα πρώτα γυμναστικά σωματεία στο πλαίσιο της αστικής κοινωνικότητας. Ωστόσο, η μαζική έλευση των προσφύγων από το 1922 και ύστερα, καθώς και η αναπόφευκτη ηγεμονία του ποδοσφαίρου, ως το κατ’ εξοχήν κυρίαρχο ομαδικό σπορ, αποδεικνύονται καταλυτικά στοιχεία για τη ραγδαία αύξηση των αθλητικών συλλόγων σε όλη την επικράτεια. Το ΚΚΕ, ως ο κύριος -αν και όχι ο μόνος- φορέας διάδοσης του εργατικού αθλητισμού, κατείχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη του «κόκκινου σπορ», με δεκάδες αθλητικά σωματεία να συγκροτούνται σε εργοστασιακή ή συνοικιακή βάση κατά την περίοδο 1928-1936. Οι σύλλογοι αυτοί επεδίωκαν την προβολή μιας διαφορετικών αρχών αθλητικής διαπαιδαγώγησης, σε συνάρτηση με τις ευρύτερες διεκδικήσεις και τους πολιτικούς στόχους του εργατικού κινήματος. Παρόλο που αποτέλεσε ένα διακριτό και λαοφιλές ρεύμα στην αθλητική ζωή του Μεσοπολέμου, το πείραμα του εργατικού αθλητισμού συντελέστηκε μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο των γενικότερων πολιτικών εξελίξεων, προδιαγράφοντας εν πολλοίς τα στενά όρια ευδοκίμησης του. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να σκιαγραφήσει το φαινόμενο του κόκκινου σπορ στη μεσοπολεμική Ελλάδα ανιχνεύοντας την πορεία και τις δομές του, τις δυνάμεις που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του αλλά και την αλληλεπίδραση με τους επίσημους θεσμούς (κράτος, αστικά σωματεία).